Opinie Bewapening boa’s: moet kunnen, niet vanzelfsprekend

Boa’s bewapenen? Niet doen, schreef veiligheidsdeskundige Jaap Timmer onlangs op deze site. Het geweldsmonopolie hoort bij de politie, aldus de wetenschapper, want die is als enige daarop toegerust. Auteur Willem Dijsselhof van VIND Handhaving reageert hieronder door het op te nemen voor de boa’s in dit debat.

De opleiding Handhaving, Toezicht en Veiligheid die boa’s tegenwoordig volgen is een driejarige mbo-opleiding, en de permanente her- en bijscholing die verplicht is als je eenmaal boa bent, geldt niet voor de politie. Het argument in de column van Timmer dat een boa per definitie lager gekwalificeerd is klopt naar mijn idee dan ook niet – zoals lezers ook al reageerden onder het stuk.

Eisen ongeveer gelijk

Boa’s met geweldsbevoegdheden moeten, afhankelijk van de mate en middelen waarvan zij gebruik willen en mogen maken, slagen voor de training Regeling Toetsing Geweldsbeheersing (RTGB). De hierin verankerde kwaliteits- en exameneisen zijn op ongeveer gelijk niveau als die waar de politie aan moet voldoen, zoals vastgelegd in de Regeling toetsing geweldsbeheersing politie (RTGP).
Bij boa’s zit de opleiding voor toepassen van geweld en het gebruik van transportboeien en geweldsmiddelen niet standaard in de opleiding, maar zij volgen achteraf hiervoor een cursus/training en leggen een examen af. Bovendien moeten zij dat net als de politie jaarlijks herhalen om het jaar daarop bevoegd te zijn.

Frequentie niet relevant

Bij het argument dat de voorgangers van de boa sporadisch gebruikmaakten van geweld- en geweldsmiddelen, wat dan vaak onrechtmatig gebeurde, heb ik ook zo mijn kanttekeningen. Als je bij politieagenten zou nagaan hoe vaak zij geweldsmiddelen gebruiken, dan kan de helft de spullen zo weer inleveren. Zeker de meeste wijkagenten, schat ik zo in. De bevoegdheid en uitrusting behoor je niet te hebben op basis van de frequentie, de vraag moet zijn of het in alle redelijkheid noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie. Het gaat om de kans dat je er op moet kunnen terugvallen en dat hangt af van je taken, doelgroepen en werkgebied.

Daarom vind ik het ontzeggen van geweldsmiddelen bijvoorbeeld minder gepast voor een boa domein 2, die in het buitengebied in zijn eentje achter gewapende stropers aangaat. Die moet je in zulke omstandigheden goede middelen meegeven. Iemand die uitsluitend publiekstoezicht houdt in een bosgebied misschien niet. Dus enige nuancering vind ik wel op zijn plaats. Als je er voor kiest een boa domein 2 geen geweldsbevoegdheden te geven, dan moet je misschien ook niet de taak meegeven om achter stropers aan te gaan.

Politieachtige taken

De politie mag dan worden teruggetrokken uit de handhaving van bijvoorbeeld de algemene plaatselijke verordeningen, dat wil niet zeggen dat boa’s zich daartoe beperken. Zij krijgen steeds meer politieachtige taken toegeschoven. Dus komen ze ook steeds meer in aanraking met het soort overtreders waar de politie ook voor staat. Denk aan de aanpak van ondermijning.

Ik ben van mening dat niet elke boa geschikt is om geweld en geweldsmiddelen te gebruiken. Niet elke boa heeft daarvoor gekozen en wil dat of is en blijft daarvoor fysiek geschikt. Dus het moet wel kunnen, maar het is niet vanzelfsprekend. Als je bij de politie gaat dan weet je dat je ervoor moet kiezen met deze bevoegdheden de straat op te gaan. Ik kan uit ervaring spreken dat het toepassen van geweld en het gebruik van geweldsmiddelen nogal wat met je doet. Je moet er tegen kunnen. Maar ook andersom. Ik heb een jachtopzichter gekend die schoot op motorcrossers. Je moet ook je grenzen kennen.

En dat geldt voor alle boa’s. Sommigen willen altijd meer en verder. Wat doe je met een setje handboeien als er twintig jongeren voor je staan? Ken je beperkingen en handel slim. Dat is soms een stap opzij zetten en een betere kans afwachten.

Waarop terugvallen?

Een ander punt is de belangrijke reden waarom je geweldsbevoegdheden en –middelen hebt. De geweldbevoegdheid van de politie is niet bedoeld voor zelfverdediging, schrijft Timmer. Dat is in principe juist. Maar er zal in de praktijk niet altijd een scherpe scheidslijn tussen die twee te trekken zijn. Pepperspray mag niet ter verdediging worden gebruikt, alleen ter aanhouding. Een wapenstok wordt daarvoor in de RTGB en RTGP wel geschikt geacht. Als je boa’s verdachten laat aanhouden dan is dat niet alleen theorie of een cursus de-escalerend gedrag. Waarop kun je terugvallen? Waar mag je op rekenen?

Waar ik het helemaal mee eens ben, is dat er een keer klare wijn geschonken moet worden. Niet alleen over de (gewelds)bevoegdheden, middelen en randvoorwaarden, maar ook de relatie tot het takenpakket. Misschien goed dat er wat meer mét in plaats van over boa’s gesproken wordt als dit soort beslissingen worden genomen.

Willem Dijsselhof heeft leiding gegeven aan diverse afdelingen handhaving bij gemeenten. Hij werkt tegenwoordig als zelfstandig adviseur op dit gebied. Daarnaast verzorgt hij opleidingen voor boa’s en is hij als auteur verbonden aan de kennisbank VIND Handhaving.