Het voorstel voor de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) is vandaag bij de Tweede Kamer ingediend. De plannen moeten zorgen voor ‘optimale gegevensuitwisseling’ in de strijd tegen ondermijning door onder andere gemeenten, politie, Openbaar Ministerie en de Belastingdienst. Ze gelden voor vier bestaande samenwerkingsverbanden die in de wet zijn benoemd.
Het wetsvoorstel van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en minister Dekker voor Rechtsbescherming is bedoeld om het delen van informatie te vergemakkelijken binnen verbanden als Regionale Informatie- en Expertisecentra of RIEC’s en Zorg- en Veiligheidshuizen. ‘Voor de bestrijding van ernstige en ondermijnende criminaliteit moeten overheden die daarover informatie hebben, die gegevens met elkaar kunnen uitwisselen om effectiever op te treden,’ schrijft Grapperhaus.
Doordat nu een specifieke wettelijke grondslag voor onderlinge gegevensverwerking ontbreekt, is er in veel opzichten onduidelijkheid over de bestaande mogelijkheden. De WGS – niet te verwarren met de Wgs, de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening – moet een duidelijk juridisch kader bieden. In beperkte mate kan door het wetsvoorstel ook informatie worden uitgewisseld met private partijen, zoals banken.
Vier verbanden
In de WGS worden vier bestaande samenwerkingsverbanden benoemd: het Financieel Expertisecentrum, de Infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen, de RIEC’s en Zorg- en Veiligheidshuizen. Bij de laatste twee zijn ‘burgemeesters’ en ‘het college van burgemeester en wethouders’ in de WGS ook aangemerkt als deelnemer. Zo kunnen zij gegevens delen over handhaving en achterliggende problematiek in het zorg- en sociaal domein, vanuit hun bevoegdheden op grond van de Opiumwet, de Jeugdwet en de Participatiewet.
De verbanden werken samen voor de integrale aanpak van ‘integriteitsrisico’s van het financiële stelsel, witwas- of fraudeconstructies, georganiseerde criminaliteit en complexe problemen rond personen op het vlak van zorg en veiligheid’. Met de wet wordt niet alleen de informatieverstrekking aan, maar ook de verwerking van gegevens binnen de instanties zelf gemakkelijker.
Nieuwe samenwerkingsverbanden voor gegevensuitwisseling kunnen in de toekomst bij algemene maatregel van bestuur (AMvB) worden aangewezen. Daarin staat nauwkeurig omschreven wat het doel is van de samenwerking en welke specifieke regels gelden voor de verwerking van gegevens. Het parlement wordt hierbij vooraf betrokken.
Ondermijningswetgeving
Het wetsvoorstel is onderdeel van de zogenoemde ‘Ondermijningswet. Die bestaat uit meerdere wetsvoorstellen, zoals het uitbreiden van sluitingsbevoegdheden van burgemeesters en aanpassing van de Wet Bibob. Dit overzicht geeft de stand van zaken weer per 1 april 2020.
Een opmerking van onder meer de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Bureau Regioburgemeesters na consultatie is dat in de WGS intragemeentelijke gegevensverwerking ontbreekt. Het wetsvoorstel is hier inderdaad niet voor bedoeld, blijkt uit de toelichting. Hiervoor wordt namelijk het model privacy protocol binnengemeentelijke gegevensdeling ingezet.
‘Nauwelijks waarborgen’
Met de indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer, is ook het advies van de Raad van State openbaar geworden. Volgens de Afdeling advisering was een ‘brede kaderwet’ als de WGS minder geschikt voor het doel: het tegengaan van ondermijnende criminaliteit. ‘De reikwijdte is heel ruim, het blijft heel algemeen en biedt nauwelijks waarborgen.’
‘Het is beter om aparte wetten te maken voor elk samenwerkingsverband afzonderlijk, of voor een cluster van gelijksoortige verbanden. Dat maakt het wel mogelijk om concrete waarborgen te bieden.’ In het voorstel worden alle deelnemers collectief verantwoordelijk voor gegevensverwerking. ‘Dat geldt dus ook voor private partijen, die niet gebonden zijn aan het publieke belang,’ concludeert de Raad.
Dit advies was aanleiding om het wetsvoorstel aan te passen door de vier specifieke samenwerkingsverbanden te benoemen en de hoofdelementen van de gezamenlijke gegevensverwerking in het voorstel op te nemen. ‘De regering meent dat door het treffen van een omvattende regeling voor de gezamenlijke gegevensverwerking de bezwaren van de Afdeling worden weggenomen,’ is te lezen in de reactie op het rapport. ‘Om voldoende flexibiliteit te houden voor nieuwe samenwerkingsverbanden’, is de eerder beschreven constructie voorgesteld om deze bij AMvB aan te wijzen.
Geef een antwoord