Opinie Gezocht: ict-visie in begroting

Geen wonder dat de Nederlandse overheid nu op dit gebied achterligt op de rest van Europa. Als we recente ict-adviezen niet opvolgen, blijft dat ook zo.

Column
– Hein Keijzer

Uit een recent rapport van onderzoekscommissie Elias blijkt dat de overheid jaarlijks 1 tot 5 miljard euro verspilt aan ict. Geld dat voornamelijk verloren gaat vanwege onvoldoende kennis over de mogelijkheden van technologie. Geen wonder dat de Nederlandse overheid nu op dit gebied achterligt op de rest van Europa.

Het woord ict was zeldzaam op Prinsjesdag. In een periode waarin de Rijksoverheid nog steeds op allerlei posten moet bezuinigen is dat opvallend. Kosten besparen en efficiencyslagen zijn argumenten in het bedrijfsleven voor de investering in informatie- en communicatietechnologie. Maar dat lijkt de Rijksoverheid compleet te zijn vergeten.

Sterker nog, volgens commissie Elias heeft de overheid de ict helemaal niet onder controle. En dat komt doordat politici hier nauwelijks kennis van hebben. Daardoor realiseren ze zich niet dat hun systemen tekort schieten. Bovendien verdiepen politici zich ook niet in technologie en innovatie, met als gevolg dat het onbekend terrein blijft. Daarnaast komt ict ook niet terug in de plannen die politici presenteren aan burgers. Zo wordt er niet één paragraaf eraan besteed in de jaarlijkse Miljoenennota of Rijksbegroting. Kortom, het onderwerp ict is bij hen totaal niet top of mind.

Elektronisch stemmen
Natuurlijk, enige aandacht voor ict zal er wel zijn. Dat kan ook niet anders in een wereld waarbij veel handelingen alleen mogelijk zijn dankzij technologie. Het ministerie van Binnenlandse zaken heeft allerlei ict-gerelateerde onderwerpen op de agenda geplaatst. Denk aan elektronisch stemmen, stemmen vanuit het buitenland, de OV-chipkaart en betere digitale dienstverlening. Maar voor de overheid is IT vaak een middel, een noodzakelijk kwaad. Het is er in hun ogen om processen te managen, werk gedaan te krijgen. Terwijl technologie zoveel meer is. Het kan een driver zijn van innovatie en efficiency verhogen.

Het kan zelfs kosten besparen.

Wat moet de overheid doen?
Genoeg redenen dus voor verandering. Daarom stel ik de introductie van een ict-paragraaf voor. Die paragraaf dwingt de overheid zich te verdiepen en uiteindelijk te beslissen welke it-strategie de beste is. Die paragraaf hoeft niet per se in de Miljoenennota maar liever in alle begrotingen. Het gaat erom dat de overheid technologie en daarmee innovatie weer hoog op de agenda heeft staan. Bovendien sluit dit aan bij een aanbeveling van commissie Elias: IT moet een verplichte paragraaf worden in de begroting bij elk beleidsartikel.

Toetsing
De commissie Elias heeft meer verstandige dingen gezegd. Een tweede advies van hen is dat het Bureau voor ict-toetsing (BIT) een controleorgaan wordt voor ministeries: alle ict-plannen met een begroting vanaf 5 miljoen euro moeten onder de loep. Dat moet voor een cultuuromslag zorgen, departementen moeten zo verplicht veel bewuster en grondiger nadenken over technologie.

Zelf vind ik dat het bureau ook inhoudelijk iets over de ict-paragraaf moet vinden en dat zelfstandig moet rapporteren aan het parlement. Hierdoor neemt namelijk bij meer directies het kennisniveau toe.

De terugkomst van de ict-paragraaf en BIT zie ik met een warm hart tegemoet. Overigens hoeft de overheid er niet alleen voor te staan. Laat ict-professionals met een sterk oranjegevoel bijdragen om Nederland weer een innovatief land te maken. Dan maken we samen Nederland weer klaar voor de toekomst.