De Algemene Rekenkamer dringt er op aan dat de democratische controle beter wordt geborgd: “Beleg bij de komende decentralisaties de verantwoordelijkheden, bevoegdheden, verantwoording en controle bij die bestuurslaag die er ‘echt’ over gaat.”
In een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de Algemene Rekenkamer advies uitgebracht over de gewenste voorwaarden die in ogenschouw genomen moeten worden bij de omvangrijke decentralisatieplannen van het kabinet.
Vanwege eerder opgedane ervaringen met taken die van de rijksoverheid naar gemeenten zijn overgeheveld, dringt de Algemene Rekenkamer aan op democratische controle op lokaal niveau op de besteding van dit rijksgeld. Deze controle en de wijze van publieke verantwoording dient vooraf vastgelegd te worden. “Wij vinden dat vooraf gewaarborgd moet zijn dat de publieke verantwoording en controle van de middelen die naar gemeenten gaan, goed is geregeld en duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is. Ook is het van belang om vooraf duidelijk aan te geven welke informatie nodig is voor beleid en verantwoording en op welk niveau deze informatie beschikbaar moet zijn.”
De idee van de minister van BZK om budgetten voor taken voor jeugdzorg, werk en ondersteuning niet in de vorm van specifieke uitkeringen te gieten, acht de Algemene Rekenkamer begrijpelijk. “Uit ons verantwoordingsonderzoek van afgelopen jaren is gebleken dat bij specifieke uitkeringen de controle is gericht op de rechtmatige besteding en niet op de vraag of met dit geld het beoogde doel wordt bereikt. De minister wordt voorgehouden te bezien of het geld voor deze over te hevelen taken niet rechtstreeks in het Gemeentefonds kan worden gestort. In dat geval is controle en verantwoording vooral een zaak voor de gemeenten zelf. Sterke lokale rekenkamers of rekenkamercommissies kunnen dan een belangrijke rol hierbij spelen.”
Verder vind de rekenkamer het gewenst dat vooraf duidelijk is welke minister systeemverantwoordelijk zal zijn en hoe deze bewindspersoon zich gaat verantwoorden tegenover de Tweede Kamer. De taakverdeling moet vooraf helder zijn, zodat voorkomen wordt dat Kamerleden steeds met aanvullende wensen komen voor informatie over de besteding van dit belastinggeld.
De Rekenkamer vat hun boodschap helder samen: “Samenvattend is onze boodschap: beleg bij de komende decentralisaties de verantwoordelijkheden, bevoegdheden, verantwoording en controle bij die bestuurslaag die er ‘echt’ over gaat. Voorkom dat het systeem zo ingewikkeld wordt gemaakt dat er onnodige doublures in de verantwoording optreden (horizontaal en verticaal) en doublures in de informatie-uitvraag. En voorkom ook dat het systeem door onduidelijkheid over de precieze reikwijdte van uw systeemverantwoordelijkheid zoveel ruimte geeft, dat niet meer kan worden beoordeeld of de middelen goed zijn besteed en of de verwachte doelen zijn bereikt.”
