Het Taalhuis. Een nieuw fenomeen, dat niet meer is weg te denken bij de preventie en bestrijding van laaggeletterdheid. In deze speciale week worden er weer een groot aantal feestelijk geopend, meestal door een wethouder of een bekende plaatselijke coryfee
Taalhuis
De meeste lezers zullen wel begrijpen dat ik het ‘Taalhuis’ bedoel. Maar wie nog niet weet wat dat is, moet maar eens ‘Taalhuis’ googelen. Het levert tientallen treffers op. Van Nissewaard tot Vinkhuizen, van Zwanenveld tot en met Lansingerland, van Kerkrade tot met Roosendaal, en van Oosterwolde tot Den Haag. Ja, plots zijn er overal Taalhuizen, en ze zijn er in vele maten en soorten. In essentie gaat het om laagdrempelige plek in een buurt of dorp waar iedereen terecht kan om allerlei basisvaardigheden te oefenen zoals de Nederlandse taal en het gebruik van Internet. Het gaat uitdrukkelijk om iedereen. Jong en oud, werkend en niet-werkend, man en vrouw, anderstalig en Nederlandssprekend. De persoonlijke leef- en werksituatie en de daarbij behorende specifieke leerwens van de individuele deelnemer staan centraal. De begeleiding gebeurt door vrijwilligers die zoveel mogelijk geadviseerd en getraind worden door professionals. Er zijn groepsactiviteiten zoals een lees- en schrijfcursus, een conversatieles, een leeskring of een tabletcafé, maar er is ook de mogelijkheid om individueel op een computer te oefenen of een boek in eenvoudige taal te lezen. Er wordt koffie en thee geschonken en er is volop gelegenheid voor een praatje. Vaak zijn er ook workshops en spreekuren rondom het invullen van (digitale) formulieren zoals de werkmap van het UWV, het vinden van werk (bijv. de sollicitatietraining ‘Jouw voorsprong op de rest’) en rondom praktische vragen op het gebied van opleiding, schoolkeuze, inburgering, gezondheid en opvoeding (bijv. taalstimulering, voorlezen, boeken kiezen voor je kinderen en mediawijsheid). Regelmatig gaat het daarbij om een gezamenlijke activiteit van ouders en kinderen.
Week van de Alfabetisering Ieder jaar op 8 september is het Wereldalfabetiseringsdag. In de week rond deze dag organiseren honderden organisaties een evenement rondom taal en geletterdheid. Bij elkaar opgeteld vormen deze evenementen de Week van de Alfabetisering. Deze week zullen gastauteurs op uitnodiging van ondermeer Cubiss op Gemeente.nu een bijdrage leveren rondom het onderwerp. Mede mogelijke gemaakt door Sociaal Bestek
Lokaal samenwerkingsverband
In de meeste gevallen is het Taalhuis gevestigd in de openbare bibliotheek. De bibliotheek is dichtbij en laagdrempelig. Bovendien zijn er de benodigde faciliteiten zoals collectie, computers, werkplekken en groepsruimten. Nederland telt 160 basisbibliotheken met in totaal meer dan 800 vestigingen. Een Taalhuis kan echter evenzogoed zijn intrek nemen in een buurthuis, een wijkcentrum, een uitvoeringslocatie van een ROC, of zelfs een ziekenhuis of een bedrijf. Het gaat vrijwel altijd om een lokaal samenwerkingsverband waarbij meerdere partijen betrokken zijn. Taalhuis-partners zijn onder meer de gemeente, de bibliotheek, het ROC, de vrijwilligersorganisaties, de wijkteams, de gezondheids- en zorginstellingen, en arbeidsmarktorganisaties zoals het UWV en bedrijven voor arbeidsbemiddeling en sociale werkvoorziening.
Landelijk actieprogramma ‘Tel mee met Taal’
Binnenkort gaat het landelijke actieprogramma Tel Mee met Taal 2016 – 2018 van start. Het is een gezamenlijk initiatief van de ministeries van OCW, SZW en VWS. Er zijn twee hoofddoelstellingen:
- In de periode 2016-2018 verbeteren tenminste 45.000 Nederlanders hun taalbeheersing zodanig dat zij aantoonbaar beter scoren op taalbeheersing en maatschappelijke participatie, waaronder arbeidsdeelname.
- In 2018 worden in totaal 1 miljoen jonge kinderen tot en met de basisschoolleeftijd bereikt met leesbevorderingsactiviteiten, zodat hun taalvaardigheid en leesplezier toenemen.
Uitgangspunt van Tel mee met Taal is de lokale aanpak. Immers de strijd tegen de laaggeletterdheid dient vooral gevoerd te worden in de wijk, op de werkvloer, in de kinderopvang en op school. Het motto daarbij luidt ‘slim samenwerken loont’. Door de lokale bundeling van krachten, de verbinding van budgetten (o.a. cultuur, onderwijs, wmo en participatie), het gebruik van hoogwaardige digitale leermiddelen (zoals Oefenen.nl en Digisterker) en de inzet van vrijwilligers, kunnen meer mensen geactiveerd en geholpen worden. Een belangrijk actiepunt is daarom het opzetten van lokale en regionale samenwerkingsnetwerken waarin de Taalhuizen als knooppunt fungeren. De afgelopen jaren is er al heel veel tot stand gebracht op dit gebied, maar met het actieprogramma Tel mee met Taal wordt daaraan nog eens een flinke push gegeven. Lokale partijen kunnen de komende jaren rekenen op nog meer ondersteuning vanuit de Stichting Lezen & Schrijven, de Stichting Lezen, de Koninklijke Bibliotheek, en de Provinciale Service Organisaties zoals ProBiblio, de RijnBrinkGroep en Cubiss. Wijk, gemeente, arbeidsmarktregio, provincie en Rijk: een landelijk dekkend netwerk van goed functionerende Taalhuizen vereist een integrale inspanning op meerdere niveaus.
Auteur Thomas Bersee is Senior Adviseur Volwasseneneducatie bij Cubiss
