• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners Gemeente.nu
    • Annual Insight
    • Centric
    • PinkRoccade Local Government
    • Segment
    • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Opinie Samenwerking verstoort samenhang in lokale politiek

11 april 2020 door Rob de Greef

Samenwerking tussen gemeenten verhoudt zich moeizaam tot andere zaken. De gepolitiseerde raad moet een ‘integrale afweging’ maken, vinden we bijvoorbeeld. Maar hoe zorg je voor samenhang terwijl bevoegdheden via de achterdeur verdwijnen?

Eerder ging ik in op de roep om politisering, afgezet tegen het idee dat gemeenten vooral opgavegericht of slagvaardig moeten samenwerken. Nog zo’n paradox hangt hiermee samen. In de basis is het uiteraard de gemeenteraad die moet beslissen: welke middelen gaan waarnaartoe? En ten koste van wat, of moeten de gemeentelijke belastingen misschien omhoog? Dat is de theorie. De praktijk is weerbarstiger.

Beperkt inkomsten genereren

Zo kan een gemeente redelijk vrij beslissen aan welke doeleinden geld wordt uitgegeven, maar is de mogelijkheid om extra inkomsten te genereren beperkt. Het Rijk dat via afspraken over decentralisatie-uitkeringen nog meer op uitgaven stuurt, draagt niet bij aan politieke keuzes op gemeentelijk niveau. Dat was trouwens ooit de reden om terughoudend met specifieke uitkeringen om te gaan. Misschien dat Den Haag zich na de beoogde wijziging van de Financiële-verhoudingswet opnieuw zal voornemen terughoudender te zijn.

Op papier geen bevoegdheden

Maar de praktijk is ook weerbarstig door allerlei vormen van samenwerking tussen gemeenten. Bij de invoering van de Gemeentewet heeft de wetgever het zogenaamde collegialiteitsbeginsel gehandhaafd. Dat betekent dat een wethouder altijd namens het college handelt, en dat dus ook het volledige college aangesproken kan worden op het handelen van een wethouder. Wethouders hebben formeel geen eigen bevoegdheden of verantwoordelijkheden. Op die manier moet ook verkokering van het ambtelijk apparaat worden voorkomen.

Toch verkokering

Maar die verkokering vindt via de band van samenwerking wel degelijk plaats. Grote delen van de voormalige afdelingen vergunningverlening en handhaving zitten in de omgevingsdienst, de voormalige sociale dienst is ingetrokken bij een regionale sociale dienst of werkbedrijf, de afdeling heffing en invordering maakt deel uit van een belastingsamenwerking, de afdeling archivering van een regionaal archief of regionaal historisch centrum, enzovoort.

Deze diensten, die vaak zelfs in aparte gebouwen en andere gemeenten zitten, stemmen nog wel met elkaar af. Maar ze worden allesbehalve ‘collegiaal’ aangestuurd. Dat kan ook niet, omdat in die diensten meerdere deelnemers zitten, vaak in wisselende samenstelling.

College kan overstemd worden

De verantwoordelijk wethouder gaat als vertegenwoordiger van het college naar het algemeen bestuur van een dergelijke gemeenschappelijke regeling. Tot zover wordt de collegialiteit nog niet doorbroken. Maar het college kan de eindbeslissing niet meer nemen, die ligt immers doorgaans bij het algemeen bestuur (in elk geval bij delegatie van bevoegdheden). Het college is dus nog maar deels bevoegd én deels verantwoordelijk. Het college kan simpelweg overstemd worden binnen dit algemeen bestuur.

Politieke keuzes in de raad

Terug naar de politieke afwegingen die de gemeenteraad moet maken. Stel: bij de regionale sociale dienst ontstaat een tekort. Dat moet aangevuld worden en het algemeen bestuur beslist tot een verhoging van de gemeentelijke bijdrage. De wethouder van uw gemeente heeft gevochten als een leeuw om de verhoging te voorkomen, maar werd gepasseerd in het algemeen bestuur. De gemeente moet verplicht meer gaan bijdragen.

Want het budgetrecht voor een gemeenschappelijk openbaar lichaam ligt bij het algemeen bestuur – en dus niet bij de gemeenteraad, voor alle duidelijkheid. Stel nu dat ook de omgevingsdienst met een tekort zit. Zelfde situatie, zelfde uitkomst. Dat betekent dat de raad al tweemaal extra moet gaan betalen. De keuzes om zaken anders te organiseren of prioriteiten te verleggen, verdampen op die manier.

Woud aan samenwerkingsverbanden

Waren deze tekorten binnen de eigen gemeentelijke organisatie ontstaan, dan hadden raadsleden het college kunnen dwingen andere prioriteiten te stellen, te bezuinigen op personeel of te snoeien op een ander terrein. Het is deze vorm van het afwegen van verschillende politieke belangen, die haast niet meer mogelijk is door het woud aan gemeentelijke samenwerkingsverbanden.

Dat geldt niet alleen voor gemeenschappelijke regelingen, maar tot op zekere hoogte ook voor informele samenwerking en privaatrechtelijke samenwerkingen. Omdat ook daar vaak bindende overeenkomsten voor financiering onder liggen. En de gemeenteraad was nu juist in het leven geroepen als algemeen vertegenwoordigend orgaan om dit soort algemene belangenafwegingen te maken. Ook tussen beleidsdomeinen.

Uitholling democratie

Door de verkokering die het gevolg is van gemeentelijke samenwerking, verwordt de gemeenteraad steeds meer tot een functioneel vertegenwoordigend orgaan. Een gekozen orgaan, dat onwillekeurig voor een samenraapsel van beleidsdomeinen bevoegd is. Dat is een uitholling van de lokale representatieve democratie.

Vorige artikel
Strijd tegen eikenprocessierups weer losgebarsten
Volgende artikel
Raadslid in spagaat

Tags: Gemeentewet, integraliteit, samenwerking Categorie: Bestuur, Blog, Gemeenteraad, Samenwerking

Lees Interacties

GERELATEERD

Goed voorbeeld: Klussenbank verdeelt de werkdruk in coronatijd

De coronacrisis zette veel organisaties intern op hun kop, ook in gemeenteland. Waar de ene medewerker soms het werk niet meer aan kan, heeft de ander veel minder om handen. Een klussenbank helpt de werkdruk te verdelen en is een impuls voor samenwerking. ‘Het is heel laagdrempelig, snel in te regelen en geeft de samenwerking... lees verder

Tips voor duurzame samenwerking met sociale ondernemingen

Gemeenten hebben de afgelopen twee jaar veel gedaan om de samenwerking met sociale ondernemingen te verbeteren. Toch ervaren deze bedrijven dit nog niet echt, zo blijkt uit recent onderzoek van Social Enterprise NL en PwC. In 2018 publiceerden ze onderzoek en aanbevelingen voor een betere samenwerking tussen gemeenten en sociale ondernemingen. Het voordeel van samenwerken... lees verder

Opinie Hof biedt iets meer ruimte voor samenwerking

Het aanbestedingsrecht wordt vaak gezien als obstakel voor samenwerking. Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie lijkt de weg dan toch vrij te maken. Tot vreugde van veel overheden, maar juich niet te vroeg. Samenwerking tussen overheden is onverminderd populair en in opmars. Uit een recente telling blijkt dat Nederland momenteel 1284 regionale samenwerkingsverbanden... lees verder

Reacties

  1. Gerard Heetman zegt

    14 april 2020 op 17:30

    Alleen al in de twee bovenstaande reactie een aantal voorbeelden hoe de gemeenteraden van de samenwerkende gemeenten toch nog grip op de besluitvorming in de GR kunnen houden. Er zijn in de loop van de jaren veel voorbeelden bedacht om de afstand tussen het lokale bestuur en de besluiten op regioniveau te verkleinen. Lokaal spreken belanghebbende inwoners de gemeenteraad en/of het college aan die bij een afstandelijke betrokkenheid moeten zeggen dat elders is besloten waar de belanghebbende last van heeft of duurder uit is. Hoe zo ‘De gemeente, de eerste overheid’?
    Rob legt de vinger op een terecht aantal zere plekken. Gemeenteraden moeten lessen trekken uit deze verschijnselen en actie ondernemen om hun rol terug te pakken.

    Beantwoorden
  2. Paul Walraven zegt

    14 april 2020 op 14:21

    Er zijn twee interessante brochures in omloop die in deze het vermelden waard zijn, te weten het essay Grip op samenwerking in de praktijk van Roeland Stolk, Rob de Greef en Laurens Vellekoop.
    En de brochure GRIP van de rekenkamercommissie Voerendaal door Lieve Schouterden. Behandel alle zaken m.b.t. Gemeenschappelijke Regelingen in een aparte commissie GR en bemens deze commissie door raadsleden uit de deelnemende gemeenten.

    Beantwoorden
  3. Joop Wikkerink, wethouder Aalten zegt

    11 april 2020 op 22:04

    Een herkenbaar dilemma voor zowel raadsleden als wethouders. In de gemeenten die de GR Laborijn (uitvoering Participatiewet) vormen t.w. Aalten, Doetinchem en Oude IJsselstreek is getracht een dun doekje voor het bloeden op dit dilemma te plakken. Overigens op advies van Rob zelf. We vormden een raadswerkgroep om de (beleidsmatige) zaken in de GR te volgen. Meesturen vanaf de voorbank i.p.v. op de achterbank zitten, was de gedachte. De inhoud en functie van deze werkgroep blijft een zoektocht. Niet in de laatste plaats door de opvattingen van diverse fracties zelf. Maar het is wat.

    Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Windmolens zoekgebieden

Wind op land: veel storm, maar nog weinig energie

11 april 2021

Complexe scheidingen

Hulp bij complexe scheidingen nog in plan- en ontwikkelfase

9 april 2021

Vier bijzondere initiatieven in coronatijd

8 april 2021

DSO-werkplaatsen: ICT nog verre van optimaal

7 april 2021

In april met testbewijzen naar dierentuinen, musea en sport

7 april 2021

Banner SC Aanbestedingsrecht 2021 320x250

GEMEENTE.NU PARTNERS

Meer grip op de gemeentefinanciën
  • Annual Insight

Meer grip op de gemeentefinanciën

Op zoek naar de zorgcowboys
  • Annual Insight

Op zoek naar de zorgcowboys

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd

Proeftuin PinkRoccade helpt gemeenten bij digitale transitie
  • PinkRoccade Local Government

Proeftuin PinkRoccade helpt gemeenten bij digitale transitie

Op weg naar een datagedreven gemeente
  • PinkRoccade Local Government

Op weg naar een datagedreven gemeente

Whitepaper – Trendrapport zorgfraude
  • Annual Insight

Whitepaper – Trendrapport zorgfraude

Datagedreven werken in het sociaal domein
  • Annual Insight

Datagedreven werken in het sociaal domein

Webinar nieuw iBurgerzaken releases 3.10 en 4.0
  • PinkRoccade Local Government

Webinar nieuw iBurgerzaken releases 3.10 en 4.0

Video – PinkRoccade Local Government
  • PinkRoccade Local Government

Video – PinkRoccade Local Government

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Makkelijker vragen stellen via live chat met experts
  • PinkRoccade Local Government

Makkelijker vragen stellen via live chat met experts

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

Huizen geeft consultants kijkje in de keuken
  • PinkRoccade Local Government

Huizen geeft consultants kijkje in de keuken

Webinar: Hoe Hoeksche Waard een lerende gemeente werd
  • Centric

Webinar: Hoe Hoeksche Waard een lerende gemeente werd

Aanpassingen Tozo en nieuwe regeling Tonk
  • PinkRoccade Local Government

Aanpassingen Tozo en nieuwe regeling Tonk

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Webinar: Cloud
  • PinkRoccade Local Government

Webinar: Cloud

Meer grip op financiële processen in Hellevoetsluis
  • PinkRoccade Local Government

Meer grip op financiële processen in Hellevoetsluis

Common Ground: lonkend lokaal perspectief
  • PinkRoccade Local Government

Common Ground: lonkend lokaal perspectief

Een digitaal loket voor de burger en ondernemer
  • PinkRoccade Local Government

Een digitaal loket voor de burger en ondernemer

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online geboorteaangifte vanuit het kraambed
  • PinkRoccade Local Government

Online geboorteaangifte vanuit het kraambed

De VVV voor iBurgerzaken: Verbeteren, Verrijken en Vooruitdenken
  • PinkRoccade Local Government

De VVV voor iBurgerzaken: Verbeteren, Verrijken en Vooruitdenken

Webinar: Slimme online dienstverlening in het Sociaal Domein
  • Centric

Webinar: Slimme online dienstverlening in het Sociaal Domein

  • PinkRoccade Local Government

Zet de eerste stap naar Common Ground

De AVG en datalekken
  • PinkRoccade Local Government

De AVG en datalekken

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Gegevensuitwisseling: Get Connected met iConnect
  • PinkRoccade Local Government

Gegevensuitwisseling: Get Connected met iConnect

Webinar: Waarom je salarisverwerking uitbesteden loont
  • Centric

Webinar: Waarom je salarisverwerking uitbesteden loont

Gemeenten Stein, Schagen en Hellevoetsluis innoveren met iFinanciën van PinkRoccade
  • PinkRoccade Local Government

Gemeenten Stein, Schagen en Hellevoetsluis innoveren met iFinanciën van PinkRoccade

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Opinie Bewust omgaan met mogelijkheden digitale dienstverlening
  • PinkRoccade Local Government

Opinie Bewust omgaan met mogelijkheden digitale dienstverlening

Webinar: naar een samenhangende objectenregistratie
  • Centric

Webinar: naar een samenhangende objectenregistratie

Whitepaper – Een datagedreven gemeente
  • PinkRoccade Local Government

Whitepaper – Een datagedreven gemeente

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Webinars: Samenwerken aan de decentrale overheid van morgen
  • Centric

Webinars: Samenwerken aan de decentrale overheid van morgen

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Fokke Dijkstra: ‘Transparantie is key voor privacy’
  • Centric

Fokke Dijkstra: ‘Transparantie is key voor privacy’

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

Whitepaper – Participeren met Nes
  • Centric

Whitepaper – Participeren met Nes

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×