Bewegen en buitenspelen: praktijkvoorbeelden

Buiten bewegen en spelen brengt veel voordelen met zich mee en zorgt ervoor dat jonge inwoners gezond opgroeien. Deze gemeenten stimuleren en motiveren de jeugd naar buiten te gaan, in de natuur of openbare ruimte.

Buitenspelen en bewegen kan op veel verschillende manieren, zelfs in het najaar, als het weer minder uitnodigend is. Zo pleitte IVN Natuureducatie recent, tijdens de Week van de Motoriek, voor actieve buitenlessen en bewegingsonderwijs in de natuur. Volgens de organisatie biedt dit veel kansen voor de ontwikkeling van kinderen die tegenwoordig steeds minder buitenspelen.

Onderzoek toont aan dat met name bewegen in een groene omgeving veel positief effecten heeft. Het is goed voor de motorische vaardigheden, maar ook voor de concentratie, zelfbeheersing en emotionele veerkracht. Zo zouden scholen goed aan doen om de natuur in te gaan en buitenactiviteiten te organiseren als onderdeel van het bewegingsonderwijs.

Kinderen die veel tijd doorbrengen in de natuur, kampen minder vaak met psychische problemen dan leeftijdgenoten die er niet of minder op uit trekken. De natuur is rustgevend en een prikkelarme omgeving voor het brein. De natuur daagt bovendien uit om actiever te zijn en gevarieerder te spelen.

Gezonde buurten

De organisatie helpt lokale overheden een handje bij de ondersteuning, bijvoorbeeld met het project Gezonde Buurten. Zo’n 30 gemeenten doen al mee en afgelopen september werd hiervoor het startsein gegeven in nog 15 gemeenten. Per gemeente wordt een specifieke buurt mooier, groener en kindvriendelijker gemaakt.

Omwonenden denken mee over wat er beter kan in de buurt. Kinderen en andere buurtbewoners leren elkaar door middel van activiteiten beter kennen. Vervolgens ontdekken ze tijdens een buurtsafari hoe de buurt nu wordt gebruikt en beleefd en wat er beter kan. Dit wordt als basis gebruikt om daarna met een professionele ontwerper wensen werkelijkheid te laten worden: een plek waar spelen, natuur en ontmoeten centraal staan.

Urban sports

De gemeente Rotterdam investeert juist in ‘urban sports’, zoals skaten, freerunnen en breakdancing. Deze vorm van bewegen is populair in de stad: 25 procent van de Rotterdamse jongeren is al op deze manier actief. En omdat deze urban sports zo divers en laagdrempelig zijn, ligt hier een kans om veel Rotterdammers in beweging te krijgen, zo is de gedachte.

De stad heeft daarom de lokale Urban Sports Agenda opgesteld, met 32 acties die de gemeente uitvoert tussen 2024 en 2027. De acties gaan vooral over het toegankelijk maken van sporten, met extra aandacht voor jonge vrouwen en mensen met een beperking. Denk aan sportlessen speciaal voor meiden of een sportpark in de buitenruimte dat geschikt is voor mensen met een beperking.

Buitenkans

In 14 gemeenten draait het project de Buitenkans. Dit zijn de gemeenten Almelo, Amsterdam, Arnhem, Barneveld, Beek, Breda, De Ronde Venen, Den Haag, Heusden, Olst-Wijhe, Rotterdam, Stein, Tiel en Venlo. In 2025 komen daar nog 11 gemeenten bij. Het gaat hier om een initiatief van de Buitenspeelcoalitie, een samenwerkingsverband van de Cruyff Foundation, Krajicek Foundation, Jantje Beton, Mulier Instituut en Kenniscentrum Sport & Bewegen, ondersteund door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

De coalitie biedt begeleiding, expertise, tools en cofinanciering. Er wordt hierbij toegewerkt naar een speelplan voor een buurt of wijk. Inwoners, onder wie kinderen, gaan in gesprek over de huidige situatie en hun wensen. Ze doen hiervoor speurtochten en buurtsafari’s. Op basis hiervan wordt een speelplan gemaakt. Denk hierbij aan concrete buitenspeelruimte, programma’s en activiteiten en een gedegen organisatie.

Beweeggame

De gemeente Venlo ontwierp beweeggame Power Out. Met spannende missies en uitdagende opdrachten wordt buitenspelen gestimuleerd. Kinderen spelen het spel op hun smartphone. Dit initiatief gebruikt de aantrekkingskracht van gamen om kinderen naar buiten te krijgen. Via gps-plaatsbepaling volgt een spannende reis door de wijk.

Kinderen kunnen hierbij met vrienden missies aangaan en uitdagende opdrachten uitvoeren. Denk aan fysieke uitdagingen, quizvragen, puzzels en raadsels. Zo bewegen ze meer en werken ze samen aan creativiteit en kennis door doelen te behalen. Voor wie ook een beweeggame of spel wil inzetten, zijn er deze 5 tips.

Speelkaart

De gemeente Breda ontwikkelde de Speelkaart. Hierop staan 200 buitenspeelplekken in de gemeente, die geschikt zijn voor verschillende leeftijden. Ook speciale plaatsen worden op de kaart uitgelicht, zoals plekken om te skaten of waar in de natuur of met water gespeeld kan worden. Zo wil de gemeente stimuleren om speelplekken en stad, dorpen en wijken te verkennen. De kaart is kosteloos te verkrijgen bij consultatiebureaus, een lokale boerderij en het stadskantoor, of online.

Zo zijn er veel meer manieren om buitenspelen of bewegen aan te moedigen. In de gemeente Beverwijk is er een ‘kabouterpad’ voor de allerkleinsten. In Amersfoort organiseren buurtspeelcoaches speelruimte voor kinderen. In de gemeente Tilburg kleuren steeds meer schoolpleinen groen.