Eigen regie, empowerment. Het zijn termen die in elke gemeentelijke visie voorkomen. Maar hoe regel je dat nu echt? Bijvoorbeeld in de jeugdhulpverlening? Met een soort Tinder voor hulpverlening.
“Als je online een reis wilt boeken of een boek koopt, valt er van alles te kiezen. Je kunt je opties verfijnen, reviews van anderen lezen… Het is een vorm van keuzevrijheid en transparantie die in de zorg nog onontgonnen gebied is.” Aan het woord is Millicent Willems, initiatiefnemer van Jeugdhulp1op1, een matchwebsite waar jongeren zelf hun hulpverlener kunnen kiezen. Door haar jarenlange ervaring met zorginkoop voor zorgverzekeraars, weet Willems waarover ze het heeft nu ze als zelfstandig adviseur organisaties helpt bij innovatie van hun zorgaanbod. “Transparantie in het zorgaanbod vinden aanbieders vaak eng. Terwijl ik denk dat het vanuit het perspectief van de cliënt belangrijk is om te weten wat er te kiezen valt. Zelf kiezen creëert betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Bij onze toepassing kiest de jongere een hulpverlener die bij hem past. Onderzoek en ervaring leren dat de effectiviteit van de jeugdhulp voor een groot deel bepaald wordt door de match tussen hulpvrager en hulpverlener. Ook gemeenten erkennen en herkennen dat. Niet voor niets staan zaken als eigen regie en zelfredzaamheid centraal in hun plannen.”
Passief
Bij zorggebieden als kraamzorg, intensieve thuiszorg, jeugdhulpverlening en psychologische begeleiding, is de match cruciaal. Willems: “Doorgaans heeft de cliënt hier zelf niks over te zeggen. In de jeugdhulpverlening volgt na de hulpvraaginventarisatie de koppeling aan een organisatie, vaak met een wachttijd. Dat betekent wachten totdat je een hulpverlener krijgt toegewezen. Een passief traject: het overkomt je zonder dat je er zelf sturing in hebt. Dat kan anders en daarom heb ik de website ontwikkeld. Zie het als een soort Tinder voor hulpverlening, een platform waar je als jongere (doelgroep 12-18 jaar) met een ambulante hulpvraag zelf je zorgverlener kunt kiezen.”
Hypothese
“Natuurlijk is er altijd een samenspel met het wijkteam, dat ook een beeld heeft van de passende zorgverlener”, vervolgt Willems. Maar het toepassen van Jeugdhulp1op1 vraagt om een andere mindset: van ‘zorgen voor’, naar ‘zorgen dat’. “Bij de ontwikkeling van de website hebben we jongeren voorgelegd welke vragen ze zichzelf stellen als ze op zoek gaan naar hulp. Daaruit blijkt dat ze over het algemeen goed kunnen aangeven wat zij belangrijk vinden. Maak gebruik van die kracht. Mijn hypothese is dat de jongere dan veel gemotiveerder aan zijn hulptraject begint en dat daardoor de hulp effectiever zal zijn. Sneller bovendien. Nu kost het vaak weken voordat hulpvrager en hulpverlener elkaar goed genoeg kennen om daadwerkelijk aan de slag te gaan. De kans dat er een persoonlijke klik is, is groter als de jongere zelf voor iemand gekozen heeft.”
Zoals gezegd hebben gemeenten eigen regie hoog in het vaandel staan. Jeugdhulp1op1 zorgt ervoor dat een belangrijk stuk van die regie daadwerkelijk terechtkomt bij degene om wie het gaat. Dat betekent wel dat de medewerkers van het wijkteam iets van hun werk moeten loslaten. Is dat bedreigend? Millicent Willems denkt dat dat meevalt: “Het zoeken naar een zorgverlener is maar een klein onderdeel van hun werk. Het grootste deel van hun tijd zijn zij bezig met het in kaart brengen van de hulpvraag. Daar krijgen ze nu juist meer tijd voor.”
Reviews
De website draait momenteel proef in Midden-Brabant. Dat heeft aardig wat gesprekken met de wijkteams en andere stakeholders met zich meegebracht. Voor de zorgaanbieders op Jeughulp1op1 is het een aantrekkelijk initiatief: “Het zijn ZZP’ers en andere kleinschalige aanbieders, uiteraard allemaal gekwalificeerd en geregistreerd. Dus niet de grote organisaties waar doorgaans naartoe verwezen wordt. Bij ons match je op persoon en niet op organisatie. De kracht van ‘kleine’ zorgverleners is flexibiliteit en maatwerk. En er zijn geen wachttijden. Tot nog toe zien we dat er binnen 24 uur reactie is en binnen een week een kennismakingsafspraak. Zit een hulpverlener vol, dan verdwijnt zijn profiel van de website totdat er weer plek is. En net zoals bij de meeste consumentensites kun je een review achterlaten, gebaseerd op een gevalideerde vragenlijst. Zo gewoon als dat bij allerlei andere online-aanbieders is, zo ongebruikelijk is dat (nog) in de jeugdhulpverlening.”
De proef met Jeugdhulp1op1 staat op de Pilotstarter van VNG/KING. Initiatiefnemer Willems hoopt dat zoveel mogelijk gemeenten aansluiten. “Deze pilot kan leiden tot effectievere zorg, een beter passend aanbod. Het is een concrete invulling van eigen regie bij de cliënt. Dit alles vraagt een cultuuromslag in het veld. Maar als je keuzevrijheid voor jongeren belangrijk vindt, kun je dit stimuleren. Bijvoorbeeld, een op de tien verwijzingen moet via Jeugdhulp1op1 gaan. Soms moet je als gemeente bewust sturen om je visie waar te maken.”
In het kader van de Digitale Agenda 2020 is dit artikel onderdeel van een serie waarin gemeenten en organisaties vertellen over hoe zij denken over, en samen met andere gemeenten aan de slag gaan met, innoveren in dienstverlening en informatievoorziening.
