‘Gemeenten houden zich niet aan wet bij schuldhulp’

Het is nog nooit zo slecht gegaan met mensen die in de schulden zitten.

Dat zegt advocate Erica Schruer tegen het vakblad Zorg & Welzijn. Gemeenten wijzen vaak mensen onterecht af voor schuldhulp. ‘Als mensen hun abonnement voor mobiele telefoon niet kunnen betalen, moet je ingrijpen.’

Burgers krijgen van de gemeente vaak niet eens een beschikking op papier op hun aanvraag voor schuldhulpverlening, blijkt uit onderzoek. Terwijl ze daar wel recht op hebben. Dat leidt tot onduidelijkheden en nog meer schulden. Dat zegt advocaat en deskundige schuldhulpverlening Erica Schruer. ‘Schuldenaren krijgen een telefoontje van de gemeente dat ze geen recht hebben op schuldhulp. Dat is tegen de wet.’

Gemeentebeleid

‘Ik vind dat gemeenten die zich niet aan de wettelijke regels houden een boete moeten krijgen’, stelt Schruer. Gemeenten handelen veelvuldig tegen de wet, weet de advocate, die de antwoorden van staatssecretaris Klijnsma op Kamervragen erbij haalt. Aanleiding voor de Kamervragen in mei dit jaar was het rapport ‘Onoplosbare schuldsituaties’ uit november 2014. Uit dat onderzoek blijkt dat gemeenten verschillende uitsluitingsgronden in hun beleidsregels hebben opgenomen, die gelden bij de behandeling van schulden.

Keukentafelgesprek

In haar eigen advocatenpraktijk komt Schruer grote problemen tegen van mensen die in de schulden zitten. ‘Er zijn vaker meldingen van ontruimingen en burgers krijgen onterechte afwijzingen van gemeenten. Hun huishouden wordt financieel ontwricht door bijvoorbeeld afwijzingen van huishoudelijke hulp in keukentafelgesprekken. Gemeenten houden mensen af om in de schuldhulp te komen. Omdat het geld kost.’

Wijkteam

De eerste aanpak van schulden komt op dit moment veelal terecht bij de wijkteams. ‘Een groot risico’, vindt Schruer. ‘Wijkteams hebben onvoldoende expertise om zelf met oplopende schulden van burgers aan de slag te gaan. Dat gebeurt te veel. Ik hoor wijkteamleden zeggen: “We bespreken de aanpak in het team”, maar daar zit geen professioneel schuldhulpverlener. Wijkteams denken al snel dat als je iemand op de schouder klopt, hij er wel weer tegenaan kan.’

Politiek

‘Ik zit al vanaf 1984 in dit domein, maar het is nog nooit zo slecht geweest voor schuldenaren’, verzucht de advocate. Volgens Schruer is er nu veelvuldig sprake van gebrek aan mededogen voor mensen die in de schulden zitten. Er heerst een beeld van: “Je maakt het er zelf naar, dan moet je het ook zelf oplossen”. Er is een gebrek aan empathie bij de politiek en bij ambtenaren, die zelf ook vast zitten aan afspraken hoeveel mensen je mag “binnen laten” en gebrek aan geld bij gemeenten.’

Schuldhulpverlening

Schuldenaren komen door de werkwijze van gemeenten veel te laat in de schuldhulpverlening. Als een schuldenaar in het beslagregister of in de Verwijsindex Schuldhulpverlening (VISH) wordt opgenomen, is dat al veel te laat, vindt Schruer. Zij pleit voor een nieuw systeem van vroege signalering van schulden: ‘Uit onderzoek blijkt dat schulden vaak beginnen als mensen niet meer hun abonnement voor mobiele telefoon betalen. Als we dit soort schulden direct registreren, weet je ongeveer tweeëneenhalf jaar eerder dat burgers in betalingsproblemen komen. Dan kun je snel maatregelen nemen en lopen problemen niet verder uit de hand.’