Het kabinet ziet geen bezwaar in de steeds verdergaande bestuurlijke aanpak van criminaliteit. Volgens minister Dekker voor Rechtsbescherming zit het met de waarborgen wel snor, al was het maar omdat de bestuursrechter ‘uitstekend in staat is’ deze zaken te beoordelen.
Dekker reageert hiermee op Kamervragen over de ‘Veluwse aanpak’. Daarmee wordt gedoeld op bijvoorbeeld de gemeente Putten, die in de algemene plaatselijke verordening heeft opgenomen dat je niet met inbrekerswerktuig op openbare plaatsen mag komen. Ambtenaren kunnen hierdoor bijvoorbeeld een kijkje nemen in de kofferbak van een voertuig. In het geval van een overtreding van de APV kan een last onder dwangsom worden opgelegd. Zo heeft Ermelo ook drugshandel verboden via de APV, zodat daartegen kan worden opgetreden.
Op de stoel van de rechter
Feitelijk verschuift hiermee de aanpak van strafrechtelijke delicten naar het bestuursrecht. Veelgehoorde kritiek daarbij is dat bestuurders op de stoel van de rechter gaan zitten. Maar Dekker ziet geen bezwaar op het punt van de rechtsbescherming. Zo staat altijd bezwaar, beroep en hoger beroep open. Bovendien: ‘De rechtspraak laat zien dat de bestuursrechter uitstekend in staat is om ook ingrijpende (al dan niet punitieve) sancties indringend te beoordelen op hun rechtmatigheid.’
- Hoor en leer van innovatieve aanpakken waarbij niet alleen strafrecht wordt toegepast, maar ook bestuursrechtelijk in wordt gegrepen.
Omvang en resultaten onbekend
Ondertussen zou de aanpak op de Veluwe de warme belangstelling genieten van veel andere gemeenten. ‘Ik heb al ruim zeventig aanvragen voor meer uitleg en informatie uit alle hoeken van het land,’ zegt wijkagent Jelle van Heerikhuize in De Stentor. Dekker heeft geen idee hoe wijdverspreid de aanpak inmiddels is, blijkt uit de antwoorden: ‘Mij is niet bekend hoeveel gemeenten gebruikmaken van dit instrumentarium en wat de resultaten zijn.’
EVRM niet van toepassing
D66-Kamerlid Maarten Groothuizen, indiener van de Kamervragen, informeerde naar de verhouding met het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM), waarin de rechtsbescherming bij strafrechtelijke vervolging is geregeld. Juist omdat dit gaat over het strafrecht, valt een gemeentelijke dwangsom er niet onder, legt Dekker uit. ‘Wel kunnen de concrete omstandigheden van het geval de rechter tot het oordeel brengen dat een herstelsanctie toch moet worden aangemerkt als een punitieve sanctie.’ In dat geval geldt de Europese rechtsbescherming dus wél.
Algemene wet bestuursrecht
De rechter kijkt, zo legt Dekker uit, daarbij naar ‘de aard van de overtreding en de zwaarte van de maatregel’. Naast het mensenrechtenverdrag stelt ook de Algemene wet bestuursrecht grenzen, benadrukt de bewindsman. ‘Zo mogen de nadelige gevolgen van het besluit niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen en moet de hoogte van de dwangsom in redelijke verhouding staan tot de zwaarte van het geschonden belang en tot de beoogde werking van de dwangsom.’
