De manier van werken van gemeenten wekt nogal eens wrevel op. Dat het anders moet? Ook daarover is geen discussie. Alleen roepen dat de kerntaak van de gemeente “belang van onze inwoners” is volstaat niet. Zeker niet als de oplossing plaats moet vinden in een organisatie waarvan de bedrijfsvoering regelmatig niet op orde is.
Een voorbeeld
In het centrum van een Randstadgemeente zit een spuiterij annex verf en behangwinkel. De eigenaar wil te zijner tijd de spuiterij beëindigen en de rest verhuren. Hoe gaat dat? Meneer stapt naar de wethouder en bespreekt de zaak. De wethouder blij. Immers het aantal zware verkeersbewegingen neemt af in het dorpscentrum en verhuur van de panden leidt tot meer leefbaarheid. Maar ja. Voor de voorgestelde huurders met een andere bestemming denkt de gemeente ambtenaar toch anders dan de ondernemer. Aan de wethouder heeft deze geen boodschap. Er staat immers niks op papier. En zo ontstaat een “kat en muis spel” waarbij de gemeente keer op keer een juridische smoes tevoorschijn weet te toveren en de ondernemer gefrustreerd een oplopende schade lijdt.
Uitzondering?
Helaas niet. Ze past uitstekend bij een traditionele gemeente zoals er nog heel wat zijn. De Maarten Toonder overheid van “regels zijn regels zonder aanziens des persoons”. Maar past dit bij de huidige samenleving? Nee. De samenleving krijgt steeds meer mensen die eigenaar willen zijn van hun eigen verandering. Een richting die ook politiek wordt beleden. Maar dat betekent wel dat de gemeente moet beseffen dat ze haar inwoners hierbij moet faciliteren.
Wat doet een regisserende gemeente?
De kern van een regisserende gemeente is het “regieteam”. Dit is een groep professionals rechtstreeks gegroepeerd rondom het college. Zij gaan rechtstreeks met al dan niet groepen of individuele bewoners of ondernemers aan de slag. Je zou kunnen zeggen dat elke inwoner recht heeft op een regisseur als ‘casemanager’. Net als in de zorg snapt een doorsnee ondernemer immers net zo weinig van de gemeente als de leden van een probleemgezin. De “Case-regisseur” werkt onconventioneel en niet vanuit een “keurslijf”-opvatting. Samen met de betrokken ondernemer maakt de regisseur binnen pakweg 6 weken een concreet en uitvoerbaar plan.
Is regisseren anti-bureaucratie?
Nee. Regisseren moet soms bureaucratisch zijn. Strikt toepassen van de regels bij aanpak van veiligheid of criminaliteit is buiten kijf. In het voorbeeld speelt dat in het geheel niet. Hier staat immers een maatschappelijke doelstelling voorop. Dat kan van alles zijn van werkgelegenheid, leefbaarheid centrum of nieuwe bedrijvigheid. Hierbij mag de ondernemer intensieve en creatieve begeleiding van de gemeentelijke regisseur verwachten vanuit de filosofie “ja, tenzij…”.
Hobbels?
De weg naar regisseren gaat hier en daar hard tegen hard. De ene ambtenaar of wethouder kan er beter tegen dan de andere. Neuzen dezelfde kant op? Zolang het doel maar duidelijk voor ogen blijft komen zowel de confrontatie- als harmoniedenkers er samen wel uit. Welk doel? In dit geval de ondernemer met zijn belangen centraal zetten. Dus gemeente: “Walk as you talk” bij het in de praktijk brengen van je kerntaak.
Wat doet een regisserende gemeente?
De kern van een regisserende gemeente is het “regieteam”. Dit is een groep professionals rechtstreeks gegroepeerd rondom het college. Zij gaan rechtstreeks met al dan niet groepen of individuele bewoners of ondernemers aan de slag. Je zou kunnen zeggen dat elke inwoner recht heeft op een regisseur als ‘casemanager’. Net als in de zorg snapt een doorsnee ondernemer immers net zo weinig van de gemeente als de leden van een probleemgezin. De “Case-regisseur” werkt onconventioneel en niet vanuit een “keurslijf”-opvatting. Samen met de betrokken ondernemer maakt de regisseur binnen pakweg 6 weken een concreet en uitvoerbaar plan.
6 reacties
Precies! Uitgaan van de mensen die ‘eigenaar van hun verandering’ (mooi gezegd) willen zijn. Dan is er vertrouwen in elkaar nodig in plaats van dat vertrouwen in regeltjes wordt verankerd. De overheid als ‘vertrouwenspersoon’.
En om nog een stap verder te gaan: hoe mooi zou het zijn dat de overheid écht die regierol op zich neemt in plaats van de toetsende rol. Op alle andere vlakken dan veiligheid, gezondheid en bereikbaarheid kan de overheid de ‘toetsende’ rol ook bij de omgeving neerleggen. Denk aan bijvoorbeeld de welstandstoets: de overheid kan die toets prima (uitzonderingen daar gelaten) bij de omgeving van het initiatief neerleggen. Liefst verankerd (zo zijn we dan toch ook wel weer in Nederland) in een omgevingscontract. Het vertrouwen is namelijk niet eindeloos.
Barend van der Veen (verbinder in de leefomgeving)
Kerntaak van de gemeente is echter NIET de belangen van 1 ondernemer centraal zetten. Kerntaak is namelijk ook de belangen van buren, inwoners, andere ondernemers voorop stellen.
De ondernemer heeft géén maatschappelijk belang. De ondernemer hefet wel een eigenbelang, vermoedelijk vooral financieel.
Daar mag een gemeente best kritisch over zijn.
Als deze ambtenaar (en laten we in godsnaam hopen dat hij niet staat voor meer collega’s) het artikel nog even echt wil lezen, en dan reageren daarop.
Hier poneert hij een standpunt wat op zich al droevig is, maar volstrekt voorbijgaat aan de inhoud van het voorgaande artikel.
Het genoemde voorbeeld van het frustreren van de ondernemer door de gemeente is toch echt wat anders dan kritisch zijn op het eigen ondernemersbelang, dan wel het algemeen maatschappelijk belang.
Crux zit ‘m in het samen handelen vanuit vertrouwen.
@A,
En welke belang is dat dan? En waarom denk je dat de wethouder (die gekozen is door de burgers) dit belang niet heeft afgwogen?
In dit geval denk ik dat buurtbewoners het niet erg vinden als een spuiterij verdwijnt en er nieuwe ondernemers/bewoners terugkomen.
Maar de kern is volgens mij dat de ambtenaaar dat niet moet bepalen, maar eens in de buurt moet kijken wat de reacties zijn. Dan verbind hij/zij en voert regie over het proces wat leidt tot een inhoudelijk besluit.
Ik denk dat er over het algemeen nooit één beste oplossing is voor de in het voorbeeld ontstane situatie. Er zijn altijd verschillende belangen.
Misschien zijn veel situaties wel te complex om vanuit regelgeving op te lossen.
En regels verouderen ook, zodat ze mogeklijk goed antwoord meer geven op de vragen van vandaag. Zou inventarisatie van belangen en waarde voor de samenleving niet speciaal verkend moeten worden om tot de beste oplossing te komen?
De regisserende rol zou daarbij goed passen bij de gemeente-ambtenaar.
Herman Hendrikson
SteedsBeter -lean voor gemeenten-