Foto: gemeente Nijmegen
Er is veel te doen over de crisisnoodopvang van asielzoekers in gemeenten. De Nationale ombudsman en de Kinderombudsman starten een onderzoek naar leefomstandigheden van gezinnen in de opvang. Nijmegen opent half april een nieuwe tijdelijke grote crisisnoodopvanglocatie voor 1200 personen. Ondertussen zijn gemeenten ook op zoek naar meer permanente opvang.
De crisisnoodopvanglocaties van gemeenten voor vluchtelingen staan onder druk. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) stelt dat asielzoekers in de crisisnoodopvangen grote gezondheidsrisico’s lopen. De VNG reageert daarop dat gemeenten ‘roeien met de riemen die ze hebben’.
Ombudsmannen
Nu gaan ook de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman onderzoek doen naar de crisisnoodopvang. Ze ontvangen al langere tijd klachten en signalen over problemen rond de opvang van asielzoekers en statushouders. Niet alleen van gezinnen zelf, maar ook van de instanties die hen bijstaan. Veel van die klachten en signalen gaan over de crisisnoodopvang.
De ombudsmannen zeggen regelmatig aandacht te vragen voor de schrijnende situatie van gezinnen in een noodopvang. ‘Ondanks de inzet en betrokkenheid van vele partijen, lijkt er geen verbetering te komen in deze situatie. De problemen blijven bestaan en verergeren zelfs.’ Daarom onderzoeken ze waarom en op welke punten het niet lukt om crisisnoodopvang van voldoende kwaliteit te organiseren.
Kwaliteit
De kwaliteit van de opvang wordt door de ombudsmannen bepaald aan de hand van een mensen- en kinderrechtenkader. Daaruit volgen de verplichtingen voor de (lokale) overheid. Ze willen inzichtelijk maken hoe de huidige asielopvang vanuit dit perspectief in de praktijk uitpakt. En in hoeverre overheden kunnen zorgen dat de huidige situatie snel verbetert. Het onderzoek is naar verwachting medio 2023 afgerond.
Nijmegen
Nijmegen maakte gisteren bekend half april een nieuwe tijdelijke crisisnoodopvanglocatie voor 1200 personen te openen. ‘Omdat de nood hoog is, is er weinig voorbereidingstijd. De gemeente richt het terrein zo snel mogelijk in.’ Er worden 6 paviljoens gebouwd met verwarmde slaapruimtes en 50 woonunits, waarin vooral ouders en kinderen zullen verblijven. Verder zijn er sanitair- en ontmoetingsruimten. De opvang blijft open tot 1 november 2023.
Een van de voorwaarden voor Nijmegen om een van de grootste crisisopvanglocaties van Nederland te realiseren was om soepeler om te gaan met de regels voor onderwijs aan kinderen. ‘Door tekort aan personeel en lesaccommodaties kunnen we geen volledig onderwijsprogramma bieden aan leerplichtigen in de crisisnoodopvang. Het Rijk onderkent dit, daarom is een spoedwet in voorbereiding om meer ruimte te bieden voor passende oplossingen. Toegezegd is dat Nijmegen vooruitlopend wordt aangewezen als pilotgemeente,’ is te lezen in het collegevoorstel.
Onder anderen gepensioneerde leerkrachten en vrijwilligers gaan voor het educatieve aanbod aan de asielkinderen zorgen. Bindkracht10 en het gemeentelijk sportbedrijf organiseren activiteiten voor dagbesteding.
Lapmiddel
VluchtelingenWerk Nederland zegt het triest te vinden dat er opnieuw vluchtelingen in een noodopvang komen. ‘Het blijft een lapmiddel, en geen permanente oplossing’. Desondanks is de organisatie blij met het besluit van de gemeente. ‘Nijmegen neemt opnieuw haar verantwoordelijkheid als het erop aankomt. Het tekort aan opvangplekken is zo groot dat elke opvangplek het verschil maakt. We hopen dat meer gemeenten hier een voorbeeld aan nemen.’
In reactie op het rapport van de IGJ zegt Vluchtelingenwerk snel in gesprek te gaan met staatssecretaris Van de Burg. Ze roepen gemeenten op Twitter op zo snel mogelijk vaste opvanglocaties aan te dragen. ‘Er is geen tijd om te wachten op de spreidingswet die daarvoor bedoeld is. Handel daarom nu al in de geest van die wet en maak een einde aan deze gevaarlijke situatie!’
Duurzame huisvesting
Veel gemeenten zijn hier inderdaad al mee bezig. Venray maakte gisteren bekend niet te kiezen voor crisisopvang, maar voor duurzame huisvesting. De gemeente wil extra tijdelijke woningen laten bouwen voor de opvang van 500 mensen. Het gaat om flexwoningen die 15 jaar blijven staan voor vluchtelingen, asielzoekers, statushouders en urgente woningzoekenden. De gemeente onderzoekt nu meerdere locaties, het is nog niet bekend wanneer de woningen er zijn.
‘We kiezen er bewust voor om zelf de regie te pakken en niet te wachten op een aanwijzing of crisismaatregel,’ aldus wethouder Martin Leenders. De huidige crisisopvanglocaties zijn geschikt voor de acute opvang voor een paar maanden. ‘We willen deze mensen niet heen en weer slepen van de ene naar de andere tijdelijke locatie, maar ze een veilig thuis geven voor een langere periode. Bovendien willen we als gemeente niet continu verrast worden door een nieuwe crisis, maar permanent bedden beschikbaar hebben.’
Permanente opvanglocaties
In Zwolle opent in april een regionale opvanglocatie voor maximaal vier jaar voor 300 statushouders en vluchtelingen die een grote kans hebben op een verblijfsstatus. Ook is de gemeente samen met het COA op zoek naar een regionale locatie voor de langere termijn, voor maximaal 600 statushouders en kansrijke asielzoekers.
Het college van Heerenveen staat positief tegenover de komst van een permanente opvanglocatie voor asielzoekers. Ze vraagt de gemeenteraad hiermee in te stemmen. Rond de zomer volgt een definitief besluit over de komst van een azc in de gemeente. In Westland wil het college een hotel aankopen voor permanente opvang. Dit is onderdeel van de van de Westlandse Flexroute, voor het realiseren van flexwoningen en vluchtelingenopvang en -inburgering.
Middelburg zoekt een locatie voor een azc waar 330 personen opgevangen kunnen worden na 1 juli 2025. Ook onder meer de 9 gemeenten in de regio Kennemerland, waaronder Beverwijk, Haarlem en Velsen zoeken meer permanente locaties voor asielopvang.
Hoe kan het, dat er een tekort aan onderwijspersoneel is voor vluchtelingen? Is er dan geen onderwijspersoneel dat ook gevlucht is?
Het lijkt me om meerdere redenen goed om eigen onderwijskrachten uit het land van herkomst in te zetten. Alleen al voor het verwerkingsproces.
Verdeel die mensen over het land en geef ze de materialen die nodig zijn om gedegen scholing te regelen voor het eerste jaar. Niet om integratie tegen te gaan. Maar om ze zo snel mogelijk in hun oude ritme te krijgen en de verwerking van de ellende alvast samen te kunnen aanpakken. Want wachten is het ergste wat er is als je een trauma hebt.