Sociale wijkteams moeten integraal werken aan de zorg en welzijn van inwoners die hulp nodig hebben. Een handreiking noemt de voordelen van dit soort teams, maar ademt vooral dat het een lastige opgave is ze tot een succes te maken.
Eerst de voordelen dan maar? “De besparingen bevinden zich vooral in:
- Het vervangen van professionele inzet door eigen kracht;
- Het voorkomen van latere, duurdere interventies;
- Het verminderen van dubbele inzet en transactiekosten.”
Dat staat in de handreiking Sociale wijkteams in ontwikkeling in opdracht van het Platform directeuren sociale pijler, geschreven aan de hand van ervaringen in Eindhoven, Enschede, Leeuwarden, Utrecht, Zaanstad. Ook het transitiebureau jeugd, het transitiebureau Wmo en de VNG werkten mee aan de publicatie.
“Op deze manier is volgens de onderzoekers een kosten-batenratio van 1,40 tot wel 2 mogelijk”, is de claim. Iedere geïnvesteerde euro moet zorgen voor een baat van 1,40 euro, grotendeels materieel. “Sleutelfactoren voor het realiseren van deze besparingen zijn dan wel dat er wordt ingezet op:
- Integrale aanpak;
- Eigen kracht;
- Beperkte caseload;
- Vanuit presentie en preventie werken.”
Risico’s sociale wijkteams
Goed. Mooi. Aardig. Tegelijkertijd zijn de teams niet een, twee, drie van de grond te krijgen, volgens de auteurs van de publicatie. Het is dan ook nieuw en deels onvoorspelbaar.
Dat brengt de volgende risico’s met zich mee, citeren we:
• “Het systeem gaat uit van generalistische werkers die een breed scala aan problematiek kunnen signaleren en overzien, besluiten kunnen nemen met betrekking tot ondersteuningskeuzes maar ook rondom toegang tot achterliggende voorzieningen, en bovenal tijdig kunnen escaleren. Een risico is dat gemeenten de capaciteiten van deze generalistische werker overschatten en de generalistische aanvliegroute vervolgens weinig oplevert in het verminderen van de totale kosten voor ondersteuning in een wijk en het verbeteren van de inhoudelijke resultaten;
• Het team werkt in combinatie met andere aanbieders; dit kunnen zowel meer specialistische aanbieders als aanbieders van basiszorg zijn. Een risico voor de gemeente is dat er onvoldoende samenwerking is tussen deze partijen waardoor er mensen tussen wal en schip vallen. Tevens is er het risico van onvoldoende afbakening tussen de verschillende partijen waardoor ondersteuning mogelijk dubbel geleverd wordt;
• In het toekomstplaatje worden de teams uitgevoerd door één of meerdere aanbieders die door de gemeente gecontracteerd worden. In het geval dat dit geen subsidieverstrekking is of in het geval van een subsidieverstrekker aan een hoofdaannemer die weer onderaannemers contracteert, is er een risico dat er over de geleverde diensten 21 procent btw geheven wordt. Op dit moment is het onduidelijk of er voor de diensten die door de teams worden geleverd recht is op vrijstelling. Deze kwestie moet zo snel mogelijk en liefst landelijk worden uitgezocht, zodat hier duidelijkheid over is en gemeenten geen onnodig risico lopen;
• Een risico voor gemeenten rondom aanbesteden van het sociale wijkteam is ook dat er zich geen aanbieders melden die het binnen het budget dat de gemeente begroot heeft kunnen of willen doen. Herziening van budgetten binnen de gemeente is dan noodzakelijk of de gemeente moet dan zelf de rol als (hoofd) aannemer opnemen om de continuïteit van zorg en ondersteuning aan inwoners te waarborgen;
• In het toekomstbeeld wordt het team bekostigd door middel van populatiebekostiging. Een risico hierbij is dat, indien niet alle aspecten van populatiebekostiging in de praktijk ook daadwerkelijk zijn doorgevoerd, de gewenste prikkels ontbreken zonder dat de gemeente zich dit realiseert. Zeker in de overgangsfase dient daarom goede monitoring plaats te vinden om tekortkomingen tijdig op te merken.”
Daarmee zijn we er nog niet. Als het gaat om de sturing en bekostiging van de teams zijn meer obstakels te noemen, op pagina 42 van de handreiking.
Duidelijkheid
Wat hoe dan ook zal helpen, is meer duidelijkheid vanuit de nationale overheid. Welke voorwaarden stelt het Rijk? Welke ruimte krijgen gemeenten? Hoe zit het met de budgetten? Vooralsnog is dit grotendeels onbekend.
