De Warmtewet staat in de ijskast. Het lokaal verzet tegen warmtenetten groeit en de financiering stokt. Gemeenten hebben grote moeite de warmtetransitie aan de praat te houden.
Alles wijst erop dat de warmtetransitie bij gemeenten in het slop raakt. Zo vlakt het animo onder gemeenten af voor het rijksprogramma om wijken aardgasvrij te verwarmen.
Ook het opstellen uiterlijk eind dit jaar van de gemeentelijke Transitievisie Warmte, die elke gemeente verplicht op moet leveren, verloopt traag. Volgens een recent overzicht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben tot nu toe maar 137 gemeenten zo’n visie opgesteld, waarvan er slechts 70 definitief zijn.
Doel 2030 niet meer realistisch
In zijn vorige maand uitgebrachte Klimaat- en energieverkenning constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat er in de gebouwde omgeving maar beperkt vooruitgang wordt geboekt. En dat het doel van 1,5 miljoen verduurzaamde bestaande woningen en gebouwen in 2030 niet meer realistisch is, doordat de uitvoering van het beleidspakket aardgasvrije wijken vertraging heeft opgelopen.
Intussen woedt er volop lokaal verzet tegen warmtenetten. De geplande ingrepen halen hele stadswijken overhoop, pakken enorm duur uit en het toch al schaarse groen moet ervoor wijken. Om die redenen is gemeente Den Haag fel gekant tegen de komst van warmtetransportleiding WarmtelinQ. Rijk en provincie willen dit leidingnet op restwarmte van de Rotterdamse industrie doordrukken om in Zuid-Holland circa 150 duizend woningen te verwarmen.
Protest Haagse raad
Provinciale Staten van Zuid-Holland hebben inmiddels ingestemd met het inpassingsplan voor WarmtelinQ. Als Den Haag de vergunningen niet regelt, grijpt de provincie in. In een recente motie dringt de Haagse raad erop aan protest aan te tekenen. Wethouder Liesbeth van Tongeren klaagde in een hoorzitting bij de provincie dat de gemeente ‘uit de ouderlijke macht wordt gezet’. De opgedrongen aanleg van de warmteleiding rijdt ook de winning van geothermie in de Den Haag en andere warmtebronnen in de wielen, aldus Van Tongeren.
Ook ‘doorzettingsmacht’ ontbreekt. Vanwege de sterke privatisering in ons land hebben overheden weinig invloed op de monopolies van energiebedrijven. Daardoor lukt het gemeenten niet steviger te sturen op warmteprojecten. Het vorig jaar verschenen wetsvoorstel van toenmalig minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) voor de vernieuwde Warmtewet biedt geen oplossing, stellen gemeenten.
Inmiddels heeft het demissionaire kabinet bakzeil gehaald met de nieuwe wet die de warmtetransitie een slinger had moeten geven.
Veruit onvoldoende
‘Gemeenten steunen de komst van nieuwe wetgeving, maar met de huidige opzet kunnen ze niet sturen op het soort warmtebedrijf dat in specifieke lokale situaties passend is’, aldus de VNG met het oog op de Kamerbehandeling van de begroting wonen en ruimte van demissionair minister Ollongren van BZK.
Volgens de VNG groeit de energietransitie gemeenten boven het hoofd. Het transitieproces is complex, omvangrijke investeringen zijn nodig. De hiervoor tot nu toe door het Rijk uitgetrokken middelen zijn veruit onvoldoende.
De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) becijferde begin dit jaar al dat de uitvoeringslasten voor gemeenten in 2022 zo’n 450 miljoen euro bedragen (1,8 miljard euro voor de komende periode tot 2025). In het Klimaatakkoord is afgesproken dat het Rijk deze kosten op zich neemt. Een besluit hierover wordt telkens uitgesteld.
Geen ontslag
In de huidige begroting reserveert het kabinet 50 miljoen euro voor de uitvoering bij gemeenten, amper 10 procent van de raming van de ROB. Met dit bedrag, concludeert de VNG, zal hooguit worden voorkomen dat gemeenten een stap terug doen, doordat ze hun klimaatexperts niet hoeven te ontslaan.
Op de website van de ROB spreekt wethouder Marco Verloop van Veenendaal van een onmogelijke opdracht. Ook vanuit het programma Aardgasvrije Wijken ervaart Verloop weinig ondersteuning. Er is veel meer slagkracht en kennis nodig, aldus de gemeentebestuurder.
In het verlengde hiervan waarschuwde de VNG in september dat de uitvoering van de Regionale Energiestrategieën (RES) financieel niet gedekt is. Alle ogen zijn gericht op het nieuwe kabinet.
In welk land woont de auteur? Is hij als eens buiten de Randstad geweest?
Het artikel doet het voorkomen of heel de Nederlandse gebouwde omgeving op een warmtenet aangesloten kan worden? Technisch en economisch volledig onrealistisch!
Hoe representatief zijn die wijken waar men (?) graag een warmtenet wil aanleggen voor de totale Nederlandse woningvoorraad. Alleen een dichte, aaneengesloten bebouwing met hoge bewonersdichtheid (die een relatief kort leiding netwerk met geringe energieverliezen mogelijk maakt) en zich anderzijds van meerdere warmtebronnen van restbronnen kan bedienen is “verkoopbaar”.
Hou de dromende bestuurders en de investerende bedrijven met subsidiehonger ook eens een spiegel voor!
Toegegeven: het is zeker niet zo dat buiten de Randstad, in kleinere steden en vele dorpen (allemaal zonder hoogbouw, nog veel attractieve vrijstaande woningen en grotere percelen) daarmee de Warmte Transitie gemakkelijker is. Maar daar vormen warmtenetten zeker geen bijdrage aan de oplossingen voor een succesvolle Warmte Transitie.