Goed voorbeeld: ‘Positief, maar flink doorgezaagd’

Gemeenten worstelen met de Wet banenafspraak en het voorgeschreven aantal mensen met een arbeidsbeperking dat ze aan een baan moeten helpen. Moerdijk zit ruim boven het landelijk gemiddelde. Gemeente.nu sprak met betrokkenen over het succes van de aanpak daar. 

De Wet banenafspraak trad in mei 2015 in werking. De wet schrijft voor dat er in 2025 in totaal 125.000 extra banen gecreëerd moeten zijn voor mensen met een arbeidsbeperking. De Noord-Brabantse gemeente Moerdijk met zo’n 37.000 inwoners loopt voor op het wettelijke schema. De taakstelling voor eind 2025 is al gehaald. 

Inclusief Moerdijk

Het Moerdijkse streven is om mensen met een zogenaamde doelgroepenregistratie door middel van echte werkervaring en begeleiding een opstap te bieden naar een betaalde baan. Hiervoor is bovenop de banenafspraak een speciaal project gestart. Dankzij de aanpak ‘Inclusief Moerdijk’ zijn er inmiddels tien mensen aan een baan geholpen.

Concreet zijn er op dit moment 7 personen binnen het project werkzaam voor de gemeente. Drie mensen stroomden door naar een baan buiten het project; een bij de gemeente, twee elders. Verder zijn er nogal wat ‘positieve afvallers van het kandidatenlijstje’, aldus René van Liesdonk, aanjager van het project. ‘De betrokken mensgerichte aanpak geeft velen een boost en motivatie om ook zichzelf beter op de arbeidsmarkt te profileren. Mensen die zich serieus genomen voelen, herpakken zich gemakkelijker en nemen met meer motivatie zelf de regie.’

Kandidaat als uitgangspunt

Wat kunnen andere gemeenten met succes kopiëren van Moerdijk? Nogal abstract wordt gezegd dat ‘de kandidaat het uitgangspunt is, niet de uitstaande vacature’. Gerichte gesprekken brengen mogelijkheden en motivatie in kaart. Zo ontstaat een overzicht van iemands mogelijkheden, ‘ontwikkelbaarheid’ en inzetbaarheid, náást de beperkingen, aldus van Liesdonk.

‘Een kandidaat wordt positief, maar flink doorgezaagd. Uit de intensieve gesprekken ontstaat zo een uitgebreid, aanvullend profiel op het CV. Er zijn soms wel zes of zeven gesprekken nodig om tot uitgebreid beeld en goed passende aansluiting te komen.’ Bij een match wordt een kandidaat geplaatst op echte taken en functies in betaald werk. ‘Kandidaten krijgen zo een prachtige kans om van werkzoekende kandidaat, naar medewerker en collega te accelereren.’ 

Danny Dingemans, als wethouder verantwoordelijk voor het succesvolle project vult aan: ‘We kiezen ervoor om niet te werken via procedures en doorstroomgetallen. Het gaat hier over echte mensen met eigen verhalen. Dat verhaal willen we leren kennen en helpt ons om passend werk en ontwikkeling te vinden voor de mensen die we straks collega noemen.’

Springplank

Inclusief Moerdijk is ook een springplank naar regulier werk. ‘Het doel is binnen de periode van maximaal drie jaar uit te stromen naar een reguliere baan binnen of buiten de gemeente,’ aldus Dingemans. ‘Een mooi voorbeeld van het ‘springplankeffect’ is de academische geschoolde Wajonger met autisme, die van hieruit kon doorstromen naar een functie als kennisadviseur binnen het ministerie van OCW in Den Haag.’

Structuur van specialisten

Inmiddels staat de structuur om kandidaten naar duurzame arbeidsparticipatie te krijgen. Zo is er een ‘beleidsbepalende stuurgroep’ met daarin onder andere de wethouder en zijn beleidsadviseur arbeidsparticipatie. Een werkgroep met daarin een adviseur P&O, de beleidsadviseur en met aanjager van Liesdonk, is operationeel uitvoerend verantwoordelijk. 

De betreffende adviseur P&O Debby Sulkers legt uit hoe ze daarbij te werk gaan: ‘Samen slaan we een brug tussen kandidaat en interne organisatie. De werkgroep deelt hun kandidaten en een profiel van hun mogelijkheden met domeinregisseurs en afdelingshoofden; leidinggevenden worden betrokken. Hieruit ontstaan kansen op taken en werk.’

Sulkers vervolgt: ‘De aanjager, René, doet vooral de eerste gesprekken, coacht waar nodig, en is externe vertrouwenspersoon voor kandidaten die medewerker worden. Samen monitoren we de medewerkers en initiëren we scholing en ontwikkeling. Zo haalden enkele medewerkers een mbo Praktijkverklaring, iets waar ze tot in lengte van dagen op hun CV profijt van hebben.’

Kosten en baten

Dat klinkt als een arbeidsintensief traject? Wethouder Dingemans: ‘De gemeenteraad gaf toestemming voor een eigen budget om volgens eigen criteria, los van de landelijke verplichting, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen binnen de gemeente. Alle schotjes gingen weg om optimaal maatwerk op caseniveau te krijgen. We doen wat nodig voor uiteindelijk echte duurzame aansluiting op betaald werk.’

Hoe verdient die investering zich terug? Van Liesdonk: ‘De energie en tijd die we investeren in mensen, krijgt de gemeente terug in motivatie en inzet. We krijgen ‘gewone medewerkers’ terug die op taken inzetbaar en productief zijn. Mensen voelen dat ze erbij horen en laten dat soms in woorden, maar vooral door hun werkhouding merken.’

Leren van Moerdijk

Gemeente Moerdijk deed verschillende lessen op en heeft advies voor wie eenzelfde aanpak overweegt. Zoek een externe ervaringsdeskundige, bijvoorbeeld, die nauw kan samenwerken met een adviseur P&O en een beleidsmedewerker. Samen kunnen die twee de organisatie ‘openen voor de mogelijkheden van mensen met beperkingen’.

Dingemans: ‘Maak echt kennis met kandidaten en bouw bruggen in plaats van muren. Onze belangrijkste les is dat je resultaat krijgt door samenwerking en betrokkenheid van verschillende kanten, alle medewerkers en afdelingen. Ook raken steeds meer bedrijven betrokken, een prachtig bijkomend effect.’

Van Liesdonk vult aan dat je de juiste mix nodig hebt aan betrokken personen binnen de operationele werkgroep, net als een lange adem. ‘De kwaliteit in voorbereiding maakt het verschil naar duurzame aansluiting. Dit kost tijd; neem die ook! Pas na een half jaar begon er bij ons echt resultaat te komen en volgde later een versnelling. Positieve interne communicatie is belangrijk. Het enthousiasmeert medewerkers en maakt trots op wat ze doen: voor mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt… hádden!’

NB. Inclusief Moerdijk deelt graag de kennis en ervaring met andere gemeenten. Vragen? Neem contact op met Marjolein Maarsen, communicatieadviseur gemeente Moerdijk, via 14 0168.