Opinie HNW: De hype begraven?

In 2010 schreef ik de column ‘Pas op met Het Nieuwe Werken’. De vrees die ik toen had is bewaarheid: bijna overal is men gegaan voor de schijnbare voordeeltjes.

Het werd de meest gelezen column van dat jaar op Gemeente.nu. Ik schetste hierin twee heel verschillende wegen die bewandeld zouden kunnen worden naar het ‘Het Nieuwe Werken’.

Ik schetste in die column een lijn waarin de ontplooiing van de professional tot zijn recht zou kunnen komen versus een weg die uiteindelijk een paar voordeeltjes op gebied van gebouwen en energiekosten zouden kunnen opleveren. De vrees die ik toen had is bewaarheid: bijna overal is men gegaan voor de schijnbare voordeeltjes. En nu ontstaat het gemor. Want de voordeeltjes zijn niet zo gemakkelijk te realiseren (hoe stoot je een deel van een gebouw af) en er blijken wat nadelen te zijn die ‘men’ niet voorzien had.

Weerstand
De weerstand tegen HNW neemt toe. Dit wordt eigenlijk veroorzaakt door twee elementen:

• Het feit dat een mens een sociaal wezen is en daarmee dus ook behoefte heeft aan wat bij dat kenmerk hoort;
• Het feit dat de structuur en cultuur van het bedrijf niet is aangepast aan de andere manier van werken.

Sociaal wezen

• Wat zo vaak vergeten wordt is dat een mens een groepsdier is. Een sociaal wezen dat beter functioneert in een groep dan alleen.
• Wat vaak vergeten wordt is dat een organisatie (dus ook een gemeentelijke organisatie of haar onderdelen) een samenwerking van mensen betreft om aan een gezamenlijk doel (dat van de organisatie) te werken. Het gaat om sámen een resultaat te bereiken.
• Wat vaak vergeten wordt is dat een mens geen machine is. Een machine kun je zo inregelen dat de prestaties maximaal zijn tegen zo laag mogelijke kosten. Een mens is geen machine, interactie tussen mensen is ook heel anders dan die tussen machines. Gedachten over productiviteitsverhoging door bepaalde werkomstandigheden te creëren zijn gebaseerd op illusie.

Structuur en Cultuur

Als je mensen meer ruimte wilt geven, niet alleen meer regelmogelijkheden, maar ook meer ruimte voor professionaliteit, zijn aanpassingen in de hiërarchische structuur (maar vooral in de bijbehorende cultuur) en in het bijbehorende ‘Command en Control’ denken, noodzakelijk. Dan moet je dingen loslaten die de laatste decennia steeds verder zijn opgebouwd en verfijnd.

In feite moet je de illusie loslaten dat je als leidinggevende kunt voorkomen dat je medewerkers fouten maken. En hoewel dit slechts een illusie is, zal het verschrikkelijk moeilijk zijn om dat los te laten.

En hoe verder?

Als je niet accepteert dat mensen sociale wezens zijn, die ook nog fouten kunnen maken, is invoering van vormen van HNW eigenlijk verspilling van tijd en geld. Als je dat wel kunt accepteren hoef je echt als leiding niet opeens alles maar los te laten, maar moet je wel met elkaar, dus echt samen, op pad naar echt Nieuw Werken.

Ik eindige de bewuste column als volgt: “Durf eens met elkaar te dromen: management en medewerkers. Over hoe je zo goed mogelijk zou kunnen functioneren. Naar je klant. Intern, met je collega’s, met het management. Over wat jullie met elkaar verbindt. Hoe je kunt samenwerken. Over angst, over mogelijkheden, kansen, verstoringen. Over wat het betekent als je beseft dat iedere medewerker belangrijk is voor je bedrijf. Misschien ontstaat er dan wel een echt beeld van HNW, het beeld van het nieuwe werken voor jullie!”

Droom
Het begint met een droom, het wordt vervolgd in een goed gesprek en het krijgt vorm door te gaan doen. En daarna moet je de droom blijven dromen en delen en moet vooral het gesprek doorgaan. Ik hoop dat er managers zijn die het aandurven hier mee aan de slag te gaan. Ik beloof je: het zal de moeite waard zijn!