Regionale en gemeentelijke aanpakken tegen ondermijning krijgen een impuls van ruim 150 miljoen euro. Vooral gericht op wijkaanpakken om te voorkomen dat jongeren in de criminaliteit belanden, op logistieke knooppunten en samenwerken.
Het kabinet kondigde op Prinsjesdag 2021 aan 524 miljoen euro extra uit te geven in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit. Waarvan 434 miljoen euro structureel. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) lobbyde al langer voor structurele middelen voor gemeenten in de strijd tegen ondermijning.
Regionale en gemeentelijke aanpakken met daarin aandacht voor preventie en ‘domeinoverstijgende’ samenwerking tussen overheids- en private partners krijgen een impuls van 156 miljoen euro.
Het gaat hierbij om de investeringen die Grapperhaus beschrijft in zijn brief aan de Tweede Kamer.
- Voorkomen van jonge aanwas en justitiële functie in de wijk: 82 miljoen euro.
Om te voorkomen dat jongeren in de criminaliteit belanden, wil het kabinet hen in kwetsbare wijken meer perspectief bieden met behulp van o.a. sociale (gedrags- )interventies, opleiding en toeleiding naar werk. ‘Naast kansen bieden, is het belangrijk ook grenzen te stellen,’ aldus Grapperhaus. ‘Door te investeren in meer zichtbaar formeel gezag in kwetsbare wijken en afspraken met justitiële organisaties in de wijk, is er een duidelijke stok achter de deur die leidt tot preventie met gezag.’
- Aanpak logistieke knooppunten: 24 miljoen euro.
Het kabinet wil tegengaan dat de infrastructuur wordt misbruikt door criminelen om bijvoorbeeld cocaïne en grondstoffen voor synthetische drugs in, door en uit te voeren. Hierbij gaat het om de haven van Rotterdam en luchthaven Schiphol, maar ook om andere grote logistieke knooppunten. Minister Grapperhaus ontwikkelt een plan van aanpak in samenwerking met onder meer gemeenten, de Douane, de politie, de Koninklijke Marechaussee, het OM, de FIOD, de Rijksrecherche, de RIEC’s en private partners.
- Regionale versterkingen: 50 miljoen euro.
Het kabinet vraagt het Strategisch Beraad Ondermijning (SBO) om advies over de projecten die de afgelopen periode binnen de ondermijningsaanpak zijn uitgevoerd. ‘Op basis van dit advies kunnen we inzicht verkrijgen in wat in praktijk goed werkt, wat we moeten doorzetten, verbreden of ergens anders in het land ook uit zouden kunnen rollen.’ De Regionale Informatie- en Expertisecentra worden structureel versterkt met coördinatie- en analysecapaciteit en er komen middelen beschikbaar voor vernieuwing van de informatievoorziening voor de samenwerkende partners in RIEC/LIEC verband. Om ondernemers weerbaar te maken tegen ondermijning, krijgen de Platforms Veilig Ondernemen (PVO’s) structurele financiering.
Naast geld voor meerdere jaren, zijn er ook incidentele middelen beschikbaar. De verdeling hiervan werkt Grapperhaus de komende maanden uit in nauwe samenspraak met het SBO en de daarbij aangesloten partners. In het SBO zitten onder meer politie, OM, de VNG, regioburgemeesters, G40, de Belastingdienst, en de ministeries van BZK, JenV en Sociale Zaken. ‘Daarbij zet ik middelen in waar ze het meest nodig zijn, om focus te houden en verwatering te voorkomen.’
Wat is er tot nu toe geïnvesteerd?
Acht gemeenten hebben voor de periode van van twee jaar, tot eind 2022, geld gekregen voor de preventieve aanpak van ondermijning in kwetsbare wijken. Daarnaast is er eenmalig 15 miljoen euro in 2021 en 10 miljoen euro in 2022 voor de lokale en regionale aanpak. Wat er er verder nog nodig is in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit licht Grapperhaus ‘binnenkort’ toe in reactie op een ingediende motie.
Het kabinet had in het regeerakkoord al afgesproken incidenteel 100 miljoen euro en structureel 10 miljoen euro uit te geven voor de aanpak van ondermijning. Eind 2019 kwam hier bovenop 110 miljoen incidenteel beschikbaar voor een breed offensief. Dit bedrag slonk in de Voorjaarsnota 2020 naar 88 miljoen voor 2020, om daarna weer te stijgen, tot 141 miljoen voor 2021 en 150 miljoen structureel vanaf 2022.
Grapperhaus: ‘Dat betekent dat we het offensief dat we in 2019 hebben ingezet kunnen verstevigen, verbreden en met kracht kunnen doorzetten. De strijd tegen ondermijnende criminaliteit is er één van lange adem. Met deze investering krijgt die aanpak extra zuurstof. De investeringen voor de komende jaren zijn verdeeld over drie pijlers: weerbaarheid van onze samenleving en economie, versterking van handhaving en veiligheidsmaatregelen.’
Motie Hermans
Daarnaast komt er meer geld voor politie en boa’s in wijken beschikbaar, maakte Grapperhaus vorige maand bekend. Zo moeten de komende jaren ruim 700 extra agenten op straat én op internet te vinden zijn, door een structurele investering van 114,5 miljoen euro. Voor buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) wordt op jaarbasis 25 miljoen euro aanvullend gereserveerd. De investeringen zijn te danken aan de motie-Hermans, die tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in september dit jaar door de Kamer is aangenomen. In totaal gaat het om 200 miljoen euro extra voor veiligheid.
Voor gemeenten?
Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat in deze afbeelding zien welke maatregelen het Rijk neemt om de komende jaren ondermijnende criminaliteit aan te pakken. Gerichte maatregelen waar gemeenten bij betrokken zijn:
- Open economie sluiten voor criminelen: Nederland heeft een uitstekende infrastructuur voor handel. Criminelen mogen hier niet van profiteren. Daarom wordt de aanpak in de havens, op Schiphol enbij andere logistieke knooppunten versterkt.
- Voorkomen dat jongeren de criminaliteit in gaan: Met een krachtige lokale aanpak voorkomen we dat jongeren de criminaliteit in gaan. We bieden hen meer perspectief op een betere toekomst.
- Gezag in de wijk: Daarmee kunnen instanties zoals de reclassering en Zorg- en Veiligheidshuizen zichtbaarder aanwezig zijn in de wijken.
- Regionale versterkingen: Criminelen doen hun vuile werk lokaal en regionaal in havens, vakantieparken en boerenschuren. Daarom is een regionale aanpak de basis van de strijd tegen ondermijning.
Daarnaast wordt er gewerkt aan bestuurlijke weerbaarheid. Gemeenten moeten hun rol bij de aanpak van ondermijning goed en veilig kunnen uitvoeren.
Ook werken gemeenten mee om ondermijning te voorkomen door bijvoorbeeld drugspanden te sluiten en alternatieven te bieden aan jongeren die risico lopen in de georganiseerde criminaliteit te belanden.
Voortgang
In zijn brief van 17 november en bijlagen informeert Grapperhaus de Tweede Kamer over de voortgang van de aanpak van ondermijnende criminaliteit. De brief blikt terug op de ontwikkelingen in de aanpak van het afgelopen jaar. Ook gaat hij in op de stand van zaken van een aantal moties en toezeggingen.
De Eerste Kamer stemde 2 november in met het wetsvoorstel van minister Grapperhaus ter versterking van de strafrechtelijke aanpak van ondermijnende criminaliteit. Dat wetsvoorstel is onderdeel van de wetgevingsagenda ondermijning van het kabinet. Verschillende vormen van faciliterende criminaliteit worden hiermee zwaarder bestraft. Het gaat om bedreigingen, het importeren, exporteren en voorhanden hebben van stoffen die worden gebruikt voor de illegale vervaardiging van drugs.
De maximumstraf voor het bedreigen van personen gaat omhoog van twee naar drie jaar gevangenisstraf. Daarbovenop wordt de maximumstraf voor de bedreiging van bestuurders zoals burgemeesters en wethouders, extra verhoogd naar maximaal vier jaar gevangenisstraf.
De eerste maatregelen zullen naar verwachting per 1 januari 2022 in werking kunnen treden. Deze factsheet voor professionals geeft de stand van zaken per 1 maart 2021 van de Ondermijningswetgeving.
Reactie VNG
De VNG reageert op de rijksbegroting 2022 en gaat daarbij in op de plannen en investeringen op het gebied van ondermijning:
Het kabinet heeft in dit licht besloten om in 2022 524 miljoen euro extra te investeren in de bestrijding van ondermijnende criminaliteit, waarvan ruim 150 miljoen wordt uitgetrokken voor bescherming en veiligheid. Daarnaast zijn structurele middelen beschikbaar gesteld voor de samenhangende aanpak van ondermijning. Dat komt neer op een bedrag van 370 miljoen euro, aanvullend en structureel geld.
Wat betekent dit voor gemeenten? De stevige impuls en extra investeringen van het kabinet bieden gemeenten meer mogelijkheden om een serieus begin van domeinoverstijgende, gebieds- en persoonsgerichte aanpakken van georganiseerde criminaliteit vorm te geven, te continueren of uit te breiden. De meest kwetsbare wijken en gebieden behoeven extra aandacht en het is belangrijk dat jongeren via scholing en werk worden gestimuleerd om niet in criminaliteit te vervallen. Ongeacht de precieze verdeling van middelen is van het groot belang dat met de investeringen de instituties politie, Openbaar Ministerie (OM) en rechtspraak ook weer in kwetsbare wijken en buurten komen te zitten.
Van belang voor de VNG is om de ervaringen van de kraamkamers in grotere gemeenten ook beschikbaar te kunnen stellen aan kleine(re) gemeenten en voor de laatste ook de financiële randvoorwaarden te creëren. Het werken aan een effectieve organisatiestructuur en het wegnemen van (juridische) knelpunten is noodzakelijk om de met de door het kabinet beschikbare gestelde extra middelen een optimaal effect te behalen. De doorontwikkeling van het stelsel van Bewaken en Beveiligen en van de integrale informatiepositie en -uitwisseling in de veiligheidsaanpak zijn hierbij van belang. Verder is het zaak om de diverse ‘ondermijningswetten’ verder te brengen. Daarvoor willen we het Strategisch beraad ondermijning (SBO) goed in positie brengen, als het adviesorgaan voor de minister van JenV.”
– De Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Geef een antwoord