• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • Centric
    • Segment
    • TAUW
    • Sdu VIND
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Het Rijk haalt ruimtelijk de teugels aan, maar wie gaat dat voelen?

18 mei 2020 door Pieter van den Brand

Het kabinet gaat de teugels aanhalen bij landelijke opgaven als de woningbouw en energietransitie. Opgaven waar het Rijk immers verantwoordelijk voor is. Nee, van een nieuwe centralisatiedrift is geen sprake. Gemeenten krijgen er juist bevoegdheden bij. Zo mogen ze ondernemers verplichten hun dak vol met zonnepanelen te leggen.

‘De complexe en deels tegenstrijdige maatschappelijke opgaven en de toenemende ruimtelijke druk maken een duidelijker rijkssturing onafwendbaar.’ Dat schrijft minister Kajsa Ollongren, terug van weggeweest, op donderdag 23 april aan de Tweede Kamer. In de brief maakt het kabinet ‘nadere keuzes’ binnen de Nationale Omgevingsvisie (NOVI).

Adaptaties en ambities

Juli vorig jaar verscheen de ontwerp-NOVI. In deze verplichte beleidsnota onder de Omgevingswet staan de grote landelijke opgaven voor de komende jaren op een rij, van bouwen en mobiliteit tot energie en klimaatadaptatie. Denk aan de bouw van een miljoen nieuwe woningen tot 2030, het op peil houden van een goede ov-infrastructuur en het ruimtelijk inpassen van de energieambities.

Ollongren wil de definitieve NOVI nog voor de zomer naar de Kamer sturen. Het is de wens van diezelfde Kamer ook, om scherper op thema’s met evidente rijksbelangen te sturen. In de brief kondigt Ollongren concreet aan dat het Rijk de uitbundige groei van distributiecentra nauwgezet gaat begeleiden, en ook de transitie van de nu nog zwaar op fossiele brandstoffen leunende havengebieden een extra slinger wil geven. Onderwerpen die een coördinerende rol vergen van de rijksoverheid.

Doorgeschoten in ruimte

Met de Kamerbrief wil het Rijk zijn positie allereerst weer eens even onderstrepen, bevestigt directeur NOVI Emiel Reiding van BZK, ‘maar we gaan niets centraliseren of weer van gemeenten overnemen. We komen terug aan tafel om de samenwerking te zoeken. In het ruimtelijk beleid zijn we als rijksoverheid de afgelopen tien jaar grotendeels afwezig geweest. We waren vooral bezig met infrastructuur, maar het indelen van de ruimte in Nederland lieten we aan anderen over. We zijn daar te ver in doorgeschoten. De opgaven zijn daar ook te groot voor. Het is logisch dat we ons daar nu weer mee bemoeien.’

Stuurlui

Het Rijk gaat daarom aansturen, verduidelijkt Reiding, gericht op goed regionaal samenspel. ‘We willen naar een nieuw samenwerkingsmodel toe. Wij kunnen het als Rijk niet als beste, de gemeenten en provincies kunnen het zelf ook niet als beste. We zullen de balans moeten zoeken.’

Voor het regionale samenspel heeft het Rijk tevens een nieuw gremium in de maak: het Bestuurlijk Overleg Leefomgeving. De Delftse hoogleraar gebiedsontwikkeling Co Verdaas, een PvdA-man, kijkt er niet van op, en juicht de ontwikkelingen juist toe. Dat er nu eindelijk een breuk met doelloos decentraliseren is gekomen, lag al jaren voor de hand, reageert hij. ‘Eindelijk is er de erkenning dat het met bottom-up alleen niet lukt. Al lange tijd was duidelijk dat de regio’s er zelf niet uitkomen.’

Verandering in de lucht

De Kamerbrief ademt beslist een omslag in denken uit, vindt Verdaas. ‘Een goed begin, denk ik. Maar verder aarzel ik nog. Een nieuw samenwerkingsmodel is mooi en aardig, maar niet voldoende. Het is niet alleen een kwestie van regie op het proces, maar ook van politieke keuzes maken. Anders blijft het luchtfietserij.’

Verdaas constateert dat het kabinet nog steeds niet benoemt wie de pijn gaat voelen. ‘Dat is begrijpelijk vanuit de politieke context. Maar de openingszin van de Kamerbrief luidt: “Niet alles kan overal.” Er wordt niet bij gezegd wát we dan minder gaan doen. Als je denkt dat je zowel de landbouw als woningbouw vooruit kunt helpen, maar je wilt ook duurzame energie realiseren, de natuur verdubbelen en tegelijk meer water vasthouden, dan kost dat allemaal wel ruimte. Dus ergens gaat het knellen en we zien nu al dat het vastloopt.’

In de Kamerbrief noemt het kabinet concreet de veenweideproblematiek. Maar juist dit onderwerp herkent Verdaas als een hete aardappel die geregeld voorbijvliegt. “Gaan we het veenweidegebied vernatten en naar een andere landbouw toe, en zo ja, wat hebben we hiervoor over met elkaar? De stapel rapporten is inmiddels meters hoog, maar besluiten blijven uit. Bij een goede visie hoort ook dat ze een beetje pijn doen. Dat geldt dus ook voor de NOVI. En als je er aan de bestuurlijke overlegtafel met de regio niet uitkomt, zul je als rijksoverheid de knoop moeten durven doorhakken.’

Samen aan de lat

Een voorbeeld waarin het Rijk zijn wil kan opleggen zijn de regionale energiestrategieën (RES’en). Dertig regio’s in het land leggen volgend jaar een eerste voorstel neer voor een bepaald volume aan duurzame energieproductie. Opgeteld moet dit voldoende bijdragen aan het halen van het nationale doel (70 procent duurzame energie in 2030). De optelsom moet natuurlijk wel kloppen en daar is het Rijk verantwoordelijk voor,’ zegt Verdaas.

Volgens NOVI-directeur Reiding is het Rijk niet van plan om al direct het mes op tafel te leggen. Ook al is Den Haag, zoals gezegd, degene die beslist. De gedachte dat het Rijk straks de RES’en van decentrale overheden gaat afkeuren of overrulen is ongegrond, stelt de NOVI-directeur. ‘In zo’n simpel frame wordt het vaak getrokken. Ik verwacht niet dat het zover zal komen. We staan daar als overheden samen immers voor aan de lat. Het gaat om een combinatie van regie en samenwerking.’

Ieder aan de teugels

Gemeenten moeten ook kijken naar slimme combinaties van functies, zo schrijft Ollongren in haar beleidsbrief. Het Rijk wil gemeenten in dat opzicht extra instrumentarium bieden. Zo krijgen ze de bevoegdheid zonnepanelen verplicht te stellen: op daken van nieuwe distributiecentra. Aanpassing van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) is in voorbereiding.

‘We willen vermijden, en deze voorbeelden zijn er in het land, dat naast een nieuw bedrijfsgebouw een zonnepark is aangelegd, terwijl het dak van het bedrijfspand onbenut blijft. Dat is een gemiste kans, zeker omdat de ruimte toch al zo schaars is. Gemeenten krijgen een krachtiger instrument in handen. Dus als Rijk halen we de teugels aan, maar ook gemeenten krijgen extra teugels als dat nodig is. Dat lijkt ons ook beter dan dat we als Rijk zoiets verplicht stellen,’ zegt Reiding.

Dit geluid klinkt al langer en het kabinet wil gemeenten mogelijk meer van dit soort handvatten aanreiken. ‘We gaan eerst kijken wat er nodig is. Met het huidige juridische instrumentarium kan al veel, ook straks binnen de Omgevingswet.’

Klem met de middelen

Verdaas beaamt dat er nog volop mogelijkheden zijn voor gemeenten binnen de bestaande ruimtelijke regelgeving, zoals verordeningen en programma’s, ‘maar het hangt niet van instrumenten alleen af maar vooral van politieke wil. Het helpt je natuurlijk als in de wet een artikel staat, waarbij je een verplichting kunt stellen. Dan hoef je een besluit minder te onderbouwen. Maar het komt ook aan op bestuurskracht. Besef wel dat gemeenten daarnaast gigantisch veel taken op hun bord gekregen hebben, van het sociale en economische tot het fysieke domein. Terwijl ze flink klem zitten met de middelen die ze hebben.

‘Ze hangen als een uitvoeringsdienst aan het subsidie-infuus van het Rijk. Punt is dat ze de verantwoordelijkheid willen nemen voor hun rol in het grote geheel. Als ze dat niet doen, dan is het zaak dat op een hoger niveau over te kunnen nemen. Nemen ze hun rol wel serieus als eerste bestuurslaag, dan moeten ze ook meer zeggenschap krijgen over de middelen.

Nog niet tiptop

‘Vergeet niet dat de samenhang bij tal van opgaven nu vele malen complexer is dan bijvoorbeeld de vroegere programmering van Vinex-wijken, toen uitdagingen als klimaatadaptatie en de energietransitie nog niet speelden. Het is veel en nieuw, dus het is ook niet gek dat we dat bestuurlijk en organisatorisch nog niet op orde hebben. Het huis is nog lang niet tiptop.’

Omgevingsplanwijzer

Tagged With: energietransitie, omgevingsbeleid, Omgevingswet, ruimtelijke ordening Filed Under: Duurzaamheid, Energie, Ruimte & Milieu

Reageer
Vorige artikel
Tweede ronde subsidie aardgasvrije wijken levert 71 plannen op
Volgende artikel
Brigade van inwoners in strijd tegen woekerplant

Reader Interactions

GERELATEERD

Goed voorbeeld – Sneller nieuwe bouwplannen beoordelen

Foto: wethouders Robin Heij en Adriaan van der Wulp met de Woonbalans Hoeksche Waard ontwikkelde de Woonbalans: een instrument dat het makkelijker maakt een plan voor het bouwen van woningen te beoordelen. Verschillende betrokkenen binnen de gemeente vertellen over hun ervaringen en het nut ervan. ‘Zo kom je sneller tot een kwalitatief beter en kansrijker... lees verder

Eerste Kamer stemt voor Omgevingswet per 1 januari 2024

De Eerste Kamer heeft ingestemd met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024. Na vijf keer uitstel van de grootse wetgevings- en ICT-operatie is er dan eindelijk groen licht voor de in 2016 aangenomen Omgevingswet. De Omgevingswet bundelt 26 wetten en tal van regels en voorschriften over de fysieke leefomgeving in één wet.... lees verder

Energie en klimaat

Miljoenen voor bevorderen klimaat- en energiedeskundigheid

Het kabinet stelt tot en met 2025 ruim een miljard euro beschikbaar voor gemeenten en provincies om hun kennis van energie en klimaat op peil te brengen. ‘Met dit geld kunnen zij extra personeel aantrekken, kennis vergroten en externe expertise in huis halen.’ Dat heeft minister Jetten voor Klimaat en Energie maandag bekendgemaakt. Gemeenten en... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

GEMEENTEVACATURES

Data-analist – Gemeente Gouda

Senior beleidsadviseur Regionale Inkoop Sociaal Domein – Gemeente Gouda

Wijkboa – Gemeente Gouda

Meer vacatures

Gerelateerde vacatures

(Functioneel) Applicatiebeheerders – Gemeente Capelle aan den IJssel

Communicatieadviseur energietransitie – Gemeente Woerden

Senior projectmanager gebiedsontwikkeling – Gemeente Deventer

Beleidsadviseur Mobiliteit – OVER-Gemeenten

Coördinator Klantcontactcentrum – Gemeente Meppel

VIND Omgevingszaken

LAATSTE ARTIKELEN

energieafsluiting

Amsterdam voorkomt afsluiting van energie 130 huishoudens

6 juni 2023

Weer extra taak in uitvoering met bijzondere bijstand eenverdieners

5 juni 2023

Eindhoven positief over aanpak kwetsbare jongeren

5 juni 2023

Opinie Bedreigde raadsleden verdienen alle steun

5 juni 2023

Spreidingswet nog steeds ’te complex en onuitvoerbaar’

5 juni 2023

GEMEENTE.NU PARTNERS

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Opinie Standaardisatie nodig om Common Ground van de grond te krijgen
  • Centric

Opinie Standaardisatie nodig om Common Ground van de grond te krijgen

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Opinie Common Ground moet breder gedragen worden
  • Centric

Opinie Common Ground moet breder gedragen worden

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld
  • Segment

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld

Risico’s en kansen van Common Ground
  • Centric

Risico’s en kansen van Common Ground

Maak medewerkers bewust van cybersecurity
  • Centric

Maak medewerkers bewust van cybersecurity

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’
  • Centric

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties
  • Centric

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten
  • Centric

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 
  • Centric

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground
  • Centric

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes
  • Centric

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen
  • Centric

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?
  • Centric

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie
  • Segment

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam
  • Centric

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren
  • Centric

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert
  • Centric

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving
  • Segment

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’
  • Centric

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden
  • Centric

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector
  • Segment

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart
  • Centric

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’
  • Centric

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten
  • Segment

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal
  • Centric

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel
  • Segment

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel

Met de Meetfiets de gemeente in
  • Centric

Met de Meetfiets de gemeente in

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar
  • Centric

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT
  • Centric

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente
  • Centric

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg
  • Centric

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg

Provinciale Reservepool met stembureauleden
  • Segment

Provinciale Reservepool met stembureauleden

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers
  • Centric

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen
  • Segment

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen

Diplomastelsel Burgerzaken verandert
  • Segment

Diplomastelsel Burgerzaken verandert

Masterclasses informatiebeveiliging
  • Segment

Masterclasses informatiebeveiliging

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!
  • Segment

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?
  • Segment

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap
  • Centric

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer
  • Centric

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

Het laatste nieuws van
Gemeente.nu in je mail?

×