Opvang asielzoekers wordt wettelijke plicht

Het kabinet werkt aan een wettelijke taak voor gemeenten om opvanglocaties voor asielzoekers te leveren. Uiterlijk begin volgend jaar moet de wet van kracht zijn die gemeenten verplicht asielzoekers op te vangen.

De opvang van asielzoekers is al langer een heikel punt voor gemeenten. Met de toestroom van Oekraïense vluchtelingen en het bijbehorende doel van 75.000 opvangplekken ‘is het elke dag onzeker in hoeverre asielopvang verzekerd kan zijn’. Dat schrijven staatssecretaris Van der Burg van Justitie en Veiligheid en minister De Jonge voor Volkshuisvesting in een brief aan de Tweede Kamer.

Medeverantwoordelijk

De wettelijke taak voor asielopvang maakt gemeenten medeverantwoordelijk. Zo moet er stabielere asielopvang komen met voldoende opvangplekken. En een betere spreiding over het hele land. ‘De komst van die wet duurt nog wel een tijd,’ aldus Van der Burg. Op zijn vroegst eind van dit jaar zou de nieuwe plicht van kracht kunnen zijn.

Afgedwongen

Ook wil het kabinet een ‘aanwijzingsbevoegdheid’ introduceren indien dat nodig blijkt. Bij gemeenten die geen bijdrage leveren aan de gezamenlijke opvang, kan dan ‘als laatste redmiddel’ medewerking worden afgedwongen. Het Rijk kan nu al opvanglocaties realiseren door ‘een inpassingsplan vast te stellen’. Dat is een bindend plan waarin het Rijk voorschrijft hoe een gebied gebruikt dient te worden, zoals ook voor windmolenparken bijvoorbeeld mogelijk is.

Vergunningen

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) blijft verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van asielzoekers. Binnen de bestaande juridische kaders kan het COA, als alle vergunningen er zijn, een eigen pand in gebruik nemen zonder eerst een bestuursovereenkomst te sluiten met de gemeente. Dat laatste is nu wel gebruikelijk. Het Rijk kan ook het proces van de benodigde vergunningverlening naar zich toetrekken.

Uitstroom statushouders

Gemeenten werken volgens het kabinet hard aan de benodigde uitstroom van statushouders uit opvanglocaties naar huisvesting, maar het is niet voldoende om de taakstelling inclusief achterstanden in te halen. Daarom wil minister De Jonge dat het interbestuurlijk toezicht vanuit de provincies verscherpt wordt. In het uiterste geval kan de provincie de taak van de gemeente zelfs overnemen, maar de minister denkt niet dat dit nodig is.

Ondersteuning

Bij het realiseren van huisvesting zijn er verschillende ondersteuningsmaatregelen, zoals de Hotel- en accommodatieregeling, tussenvoorzieningen en de regeling aandachtsgroepen. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) helpt bij de realisatie van wooneenheden voor vergunninghouders en andere aandachtsgroepen. Ook komt er een Task Force die het transformeren van gebouwen naar woningen en het realiseren van meer flexwoningen moet versnellen.

Stroef

Twaalf panden van het Rijk met een oppervlakte van totaal ruim 100.000 vierkante meter zijn beschikbaar voor het COA. Nog eens twaalf panden kunnen aan gemeenten ter beschikking worden gesteld. Gemeenten kunnen daarin statushouders of andere speciale doelgroepen huisvesten. Over de ingebruikname van de panden worden gesprekken gevoerd die ‘af en toe best stroef verlopen’, aldus De Jonge.

Het kabinet kan gemeenten ook wettelijk dwingen zo’n pand in gebruik te nemen. Dat is niet op voorhand uitgesloten. ‘We zijn het aan onze stand verplicht om iedereen een plek te geven.’

Niet genoeg

Sinds afgelopen zomer zijn er meer dan 17.000 opvangplekken gerealiseerd. ‘Maar het is helaas niet genoeg. Op zeer korte termijn zijn er dringend nieuwe locaties nodig. Er wordt elke dag hard gewerkt door verschillende partijen om asielzoekers ternauwernood onderdak te bieden. Dit kan zo niet langer,’ aldus de bewindslieden.

Daarom worden verschillende plannen uitgewerkt om het opvangstelsel te verbeteren, ook met kleinschaligere opvang. Het kabinet zegt hierin nauw op te trekken met medeoverheden. 

Tagged With: asielopvang, asielzoekers, opvanglocatie, sociaal domein, wettelijke verplichting Filed Under: Bestuur, Veiligheid, Wonen